دەقی وەڵام:

وەڵام : زانایان دەڵێن ئەگەر زیناکەر پیاو بێت ژنی ھێنا بێت یان کچ بێت شووی کردبێت ، ئەوا دەبێت ڕەجم بکرێت .

ابن قدامە ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( ڕەجم واجب نابێت ئیلا لەسەر محصن " خێزاندار " نەبێت ، فەرموودەی عومەر دەفەرمووێت : " ڕەجم حەقە لەسەر ئەو کەسەی زینای کردووە و خێزاندارە " ھەروەھا پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : " خوێنی یەکێک لە ئێوە حەلال نییە ئیلا بە یەکێک لەم سێیانە نەبێت : ....... زینا دوای ژن ھێنان یان شوو کردن "

محصن " خێزاندار " دەبێت ڕەجم بکرێت ، بەلام الإحصان حەوت مەرجی ھەیە :

یەکەم / جووت بوون لە پێشەوە بێت ، جیاوازی نییە لەو مەرجەی ، چونکە پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( الثيب بالثيب جلد مائة والرجم )) واتە : خێزاندار لەگەڵ خێزاندار سەد جەلدەی لی دەدرێت و ڕەجم دەکرێت ، ثیب دێتە دی بە جووت بوون لە پێشەوە ، جیاوازی نییە عەقدی زەواج ئەگەر بە تاڵ بێت لە جووت بوون ئەوا إحصان ناھێتە دی ، جا چ خەلوەت ڕوویدا بێت یان لە گەلی جووت بوو بێجگە لە فەرج یان لە پشتەوە جووت بوو بێر یان ھیچ لەمانە نەھاتە دی ، چونکە بە ئەمانە ئافرەت نابێتە ثیب ، وە لە سنوری بکر "کچاتی" دەرناچێت ، کە کچ سەد جەلد و دوورخستنەوەی سالێکی لەسەرە ئەگەر زینای کرد ، کەواتە دەبێت جووت بوونەکە ئیلا بە داخل بوون بێت لە فەرج ، چونکە حەدی جووت بوون پەیوەستە بە ئەحکامی جووت بوون .

دووەم / دەبێت جووت بوونەکە لە زەواج بێت " واتە : ژن ھێنان و شوو کردن بێت " بە بەلگەی : (( والمحصنات من النساء )) ، يعني المتزوجات ، جیاوازی نییە لە نێوان زانایان ئەگەر بە زینا کردن یان بە ھەلە چوونە لای ئافرەت ئەمە بە محصن حساب ناکرێت ، وە نەمان زانیووە چونکە لای جاریە بە محصن حساب بکرێت ، چونکە نکاح "ژننھێنان" نییە و ئەحکامەکانی جێگیر نابن .

سێیەم / نیکاح دەبێت ڕاست بێت واتە عەقدەکە پووچ نەبێت ، ئەمە وتەی زۆربەی زانایانە عطاء و قتادە و مالک و شافعی و اصحاب الرای .

چوارەم / دەبێت ئازاد بێت ئەمە مەرجە لەسەر وتەی ھەموو زانایان ئیلا ابو ثور نەبێت .

پێنجەم / دەبێت بالغ بووبێت .

شەشەم / دەبێت عاقل بێت .

ئەگەر جووت بووبێت لەگەڵ مناڵ یان شێت پاشان بالغ ببێت یان عاقل ببێت ، ئەوا بە محصن حساب ناکرێت ئەمە وتەی زۆربەی زانایانە وە وتەی ئیمام شافعی یە .

حەوتەم / کاملی ھەبێت لە ھەردووکیان کاتی جووت بوون ، پیاوی عاقلی ئازاد جووت دەبێت لە گەڵ ئافرەتی عاقلی ئازاد ، ئەمە وتەی ابو حنیفە و ھاوەلانی یە .

ئیمام مالک دەلێت : ئەگەر ھەردووکیان کامل بوون ئەوا محصنە ، ئیلا مناڵ ئەگەر جووت بوو لەگەڵ ئافرەتێکی گەورە نابێتە محصن . )) "المغني" (9/41)

عومەر خوا لێی ڕازی بێت وتار بۆ خەلک دەدات دەفەرمووێت : (( إِنَّ اللَّهَ بَعَثَ مُحَمَّدًا صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِالْحَقِّ ، وَأَنْزَلَ عَلَيْهِ الْكِتَابَ ، فَكَانَ مِمَّا أَنْزَلَ اللَّهُ آيَةُ الرَّجْمِ ، فَقَرَأْنَاهَا ، وَعَقَلْنَاهَا ، وَوَعَيْنَاهَا ، رَجَمَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَرَجَمْنَا بَعْدَهُ ، فَأَخْشَى إِنْ طَالَ بِالنَّاسِ زَمَانٌ أَنْ يَقُولَ قَائِلٌ : وَاللَّهِ مَا نَجِدُ آيَةَ الرَّجْمِ فِي كِتَابِ اللَّهِ ، فَيَضِلُّوا بِتَرْكِ فَرِيضَةٍ أَنْزَلَهَا اللَّهُ ، وَالرَّجْمُ فِي كِتَابِ اللَّهِ حَقٌّ عَلَى مَنْ زَنَى إِذَا أُحْصِنَ مِنْ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ ، إِذَا قَامَتْ الْبَيِّنَةُ ، أَوْ كَانَ الْحَبَلُ ، أَوْ الِاعْتِرَافُ )) رواه البخاري (6830) ومسلم (1691) .

واتە : خوای گەورە محمدی ناردووە بە حەق ، وە قورئانیشی بۆ دابەزاندووە و وە ئایەتی ڕەجمیشی بۆ دابەزاندووە ، ئێمە ئایەتی ڕەجمان خوێندەوە و وە لەبەرمان کرد و تێیگەیشتوون ، وە ڕەجم کراوە بە فەرمانی پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت ، وە دوای ئەویش ڕەجمان کردووە ، دەترسم کاتێک بەسەر خەلک دابێت کەسانێک بلێن ئایەتی ڕەجم لە قورئان دا نییە ، وە گومڕا بنن بە واز ھێنان لە واجبێک کە خوای گەورە دایبەزاندووە ، ڕەجم شتێکی حەقە لەسەر ئەو پیاو و ژنانەی کە خێزاندارن ئەگەر چوار شایەت ھەبن یان سکی پڕ بێت یان خۆی دان بنێت .

ھەروەھا لە عائشە نقل کراوە خوا لێی ڕازی بێت دەفەرمووێت : (( لقد نزلت آية الرجم ، وكانت في صحيفة تحت سريري )) رواە ابن ماجه (1944) ، وحسنه الألباني في صحيح ابن ماجه .

واتە : ئایەتی ڕەجم دابەزی بوو لەسەر شتێک نووسرا بوو لەژێر تەختم بوو .

ابن حجر عسقلانی ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : ئایەت ڕەجم لەم دووانەش نقل کراوە لە أبي بن كعب وزيد بن ثابت رضي الله عنهما .

عومەر خوای لێی ڕازی بێت لەسەر مینبەر باسی کردووە ، ھاوەلان ئامادە بوون ھەموویان دانیان پێ دانا و بێ دەنگ بوون ، چۆن دەبێت خەلکانێک بلێن تەنھا عومەر باسی ئایەتی ڕەجمی کردووە ؟!

زانایان دەلێن ڕەجم جێگیر بووە بە قورئان و سونەت و یەک دەنگی ھەموو زانایانی ئەھلی سونە ، وە حساب بۆ وتەی خەوارج و معتزلە ناکرێت کە ئینکاری ڕەجم دەکەن ، دین لە قورئان و سونەت و ھاوەلان وەردەگرین نەک لە ئەھلی بیدەع و ھەواو و ئارەزوو .

ابن قدامە ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( لە بابەتی " باب وجوب الرجم علی الزانی المحصن ، رجلا کان أو امرأة " ، واتە : واجبە زیناکەر ڕەجم بکرێت ئەگەر خێزاندار بێت جا چ پیاو بێت یان ژن .

دەلێن ئەمە وتەی زۆربەی زانایانە لە ھاوەڵان و ئەوانەی دوای ئەوان و زانایانی دواتر ، نەمان زانیووە کەس پێچەوانەی ئەمانە بکات بێجگە لە خەوارج .

وە دەلێین ڕەجم جێگیر بووە سەلامی خوای لێ بێت بە وتە و کردەوە ، وە لە ھاوەڵانیش ھەموویان یەک دەنگ بووینە لەسەر ڕەجم . )) المغنی ج٩ لاپەڕە ٣٩

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

Www.ferdaws.net