بۆچی لە سورة المؤمنون خوای گەورە دەفەرمووێت : (( أئذا متنا وكنا ترابا وعظاما أئنا لمبعوثون)) ، وات : ئايا ئەگەر ئێمە مردين دەبینە خۆل و ئیسک ، ئايا ئێمە زيندوو دەکرێینەوە بۆچی وشەی خۆل پێش ئیسک كەوتووە ؟ هەموومان دەزانین کە ئێسک دەبێتە خۆل نەک خۆل ببێتە ئێسک ؟ هۆکاری دابەزینی سورەت الرحمان چییە ؟ بۆچی ئەم ئایەتە (( فبٲی ءالاء ربکما تکذبان )) زۆر جار دووبارە کراوەتەوە ؟ بۆچی لە ئایەتی ٤٣ لە سورەتی مریەم سوجدەی پێش ڕکوع باس کردووە؟بۆچی نەی ووت (مع الراکعات)؟ ئایا لەسەردەمی پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت هیچ سورەتێک یان ئایەتێک هەبووە ئێستا لەناو قورئان دا نەبێت ؟ ئایا عیسی مردووە یان زیندووە ؟ مانای ئەم ئایەتە چی یە کە خوای گەورە لە سورەت النحل دا دەفەرمووێت : (( من کفر باللە من بعد ٳیمانە ٳلا من ٲکرە و قلبە مطئن بالایمان ولكن من شرح بالكفر صدرا فعلهم غضب من الله ولهم عذاب عظیم(۱۰٦) )) بۆچی خوای گەورە لە ئایەتی ٤٤ لە سورة سبٲ دەفەرمووێت : (( وَمَا أَرْسَلْنَا إِلَيْهِمْ قَبْلَكَ مِنْ نَذِيرٍ )) واتە : پێش تۆ هیچ ترسێنەرێکمان بۆیان نەناردووە . وە لە ئایەتی ۲٤ سورة فاطر دەفەرمووێت : (( وَإِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلا خَلا فِيهَا نَذِيرٌ )) فاطر /24 واتە : هیج قەومێک نییە ئیلا ترسێنەری بۆ چووە . ئایەتی یەکەم دەلێت پێش تۆ ترسێنەر بۆیان نەچووە ، وە ئایەتی دووەم دەلێت بۆ هەموو قەومێک ترسێنەر چووە ؟ پرسیار // مانای الأکمە چییە لەم ئایەتە کە خوای گەورە دەفەرمووێت : (( وأنی أَخْلُقُ لَكُم مِّنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ ۖ وَأُبْرِئُ (الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ) وَأُحْيِي الْمَوْتَىٰ بِإِذْنِ اللَّهِ ۖ وَأُنَبِّئُكُم بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ )) (49) آل عمران ؟ مانای ئەم ئایەتە چییە کە خوای گەورە سەبارەت بە کافرەکان دەفەرمووێت : (( قَالُوا رَبَّنَا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَأَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ فَاعْتَرَفْنَا بِذُنُوبِنَا فَهَلْ إِلَى خُرُوجٍ مِنْ سَبِيلٍ )) ]غافر:11]. مەبەست بە دوو جار زیندوو کردنەوە و مراندن چییە ؟ ئایا ئەم ئایەتە دەبێتە بەلگە کە دروستە داوای لێ خۆش بوون بۆ کافری زیندوو بکەیت ؟ هەندێک کەس وا تێ گەیشتوون کە خوای گەورە ئادەمی لە ڕوحی خۆی دروست کردووە ، لەو ڕوحەی کە بەشێکە لەخوای گەورە وە سیفەتی خوای گەورەیە ، ئایەتی ۷۲ لە سورەت ص دەکەنە بەلگە : (( فٳذا سویته ونفخت فیه من روحی فقعوا له ساجدین )) واتە : ئەکەر لەشی ئادەمم رێک و پێک کرد و وە ڕوحی خۆم کرد بە بەردا ، ئێوەش سوجدەی بۆ ببەن . ئایە ئەمە ڕاستە ؟ لە قورئان و سونەت قرین باس کراوە مەبەست پێی چییە ؟ ئایا تا چەند ڕاستە ھەندێک کەس ھەندێک ئایەتی قورئان دەکەنە بەلگە کە حۆری بۆ ئافرەتیش ھەیە ؟ خوای گەورە دەفەرمووێت : ((...... فَٱتَّقُواْ ٱلنَّارَ ٱلَّتِى وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَٱلْحِجَارَةُ ۖ أُعِدَّتْ لِلْكَٰفِرِينَ )) البقرة "٢٤" ، واتە : خۆتان بپارێزن لە ئاگرێک کە سوتەمەنییەکەی خەلک و بەردە . بەلام ئایەتی ٦ لە سورة التحریم دەفەرمووێت : ((..... قوا ٲنفسکم وٲهلیکم نارا وقودها الناس والحجارة))، واتە خۆتان و مال و منالتان بپارێزن لەئاگر کە سوتەمەنییەکی خەلک و بەردە . بۆچی لە سورەت بقرە ( النار ) بەکارھاتووە لە تحریم ( نار ) جیاوازی چییە و سوودی چییە ؟ بۆچی خوای گەورە ئیماندار لە تاریکی دەردەھێنێت بۆ ڕووناکی ، وە کافر لە ڕووناکی دەردەھێنێت بۆ تاریکی ، ئایا کافر سەرەتا لەناو ڕووناکی بووە وە ئیمانداریش سەرەتا لەناو تاریکی بووە چۆن دەبێت ؟ ئایا لە قورئان دا باسی سزای ناو گۆڕ کراوە ؟ پرسیار // ئایا مانای ئەم ئایەتە چییە کە خوای گەورە لە سورەت الاسراء دا دەفەرمووێت : (( وقرءان الفجر ٳن قرءان الفجر کان مشهودا (۷٨) )) ؟ پرسیار // بۆچی خوای گەورە لە سورەت شعراء باسی چەند پێغەمبەر دەکات دەفەرمووێت کاتێک براکەیان بە قەومەکەیان وت ، بەلام کاتێک باسی شعیب دەکات دەفەرمووێت : (( كَذَّبَ أَصْحَابُ الأَيْكَةِ المُرْسَلِينَ(176) إِذْ قَالَ لَهُمْ شُعَيْبٌ أَلَا تَتَّقُونَ(177) )) الشعراء ، لەم ئایەتە نەیفەرموو کاتێک براکەیان پێیان وت ؟ پرسیار // ئایەتی ۱٥ لە سورەت مریم سەبارەت یحیی دەفەرمووێت : (( و سلام علیە یوم ولد ویوم یموت و یوم یبعث حیا )) واتە : سەلامی خوای لێ بێت ڕۆژی لە دایک بووە ، وە ڕۆژی دەمرێ ، وە ڕۆژی زیندوو ئەکرێتەوە ، لەم ئایەتە (( یوم ولد )) فعل ماضی : واتە کاری ڕابردووە ، (( و یوم یموت و یوم یبعث حیا )) یموت ، یبعث هەردووکیان ڕانەبردوون ، ئایا ئەمە دەبێتە بەلگە کە یحیی زیندوو بوو کاتێک ئەم ئایەتە دابەزی ؟ ئایا دەبێتە بەلگە کە تا ئێستاش زیندووە ؟ ئایا دروستە بلێیت حیجاب واجب نییە چونکە : (۱) ئەو ئایەتەی باسی حیجاب دەکات باسی ژنانی مەدینە بووە و تایبەتە بە وان ، ژنانی ئێستا ناگرێتەوە . (۲) هۆی واجب بوونی حیجاب ئازار دان بوو ، مونافیقەکان ئازاری ژنانی موسلمانیان دەدا ، بەلام ئێستا ئازار دان نەماوە ؟ مانای ئەم ئایەتە چی یه کە خوای گەورە دەفەرمووێت : (( ٳن الذین فتنوا المؤمنین و المؤمنات ثم لم یتوبوا فلهم عذاب جهنم ولهم عذاب الحریق (۱۰) )) البروج ؟ خوای گەورە دەفەرمووێت : (( الْخَبِيثَاتُ لِلْخَبِيثِينَ وَالْخَبِيثُونَ لِلْخَبِيثَاتِ ۖ وَالطَّيِّبَاتُ لِلطَّيِّبِينَ وَالطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبَاتِ ۚ أُولَٰئِكَ مُبَرَّءُونَ مِمَّا يَقُولُونَ ۖ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ )) [ النور : ٢٦ ] . بۆچی ھەندێک ئافرەت زۆر باشن کەچی خۆیان تووشی پیاوی خراپ دەبن ؟ پرسیار // خوای گەورە لە قورئانی پیرۆزدا ئەفەرمووێت : (( إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ )) مەبەست لە ( وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ ) ئایا مەبەستی ئەوەیە زیکری خوا گەورەترە لە نوێژ ؟ خوای گەورە دەفەرمووێت : (﴿ وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ ﴾) [ الذاريات : ٥٦ ] . واتە : ئێمە جن و مرۆڤمان دروست نەکردووە تەنھا بۆ پەرستنی خوای گەورە نەبێت . بۆچی لەم ئایەتە یەکەم جار باسی جنی کردووە پاشان مرۆڤ حیکمەت لە پێش خستنی جن چییە ؟ مانای ئەم دوو ئایەتە چییە و سوودەکانی چیین کە خوای گەورە دەفەرمووێت : (( الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا آَمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ . الصَّابِرِينَ وَالصَّادِقِينَ وَالْقَانِتِينَ وَالْمُنْفِقِينَ وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْأَسْحَارِ ) ) آل عمران/١٦ـ١٧؟ ئایا ئەگەر لاشەی فیرعەون تیا بچێت دەبێتە بەلگە کە قورئان درۆیە و ڕاست نییە ؟ ئایا شەو کەم بخەوی شەو نوێژ بکەی باشترە یان وەک داود سێیەکی نوێژ بکەی و ئەوکەی تر بخەوی؟ ئایا مەبەست لەم زیندوو دەرهێنانە لە مردوو حیاة حسیة یان معنویة ؟ خوای گەورە دەفەرمووێت : (( الذین ینفقون فی السراء والضراء.....)) [ ال عمران : ١٣٤ ] . مال بەخشین کاتی بەرفراوانی دیارە بەلام کاتی تەنگانە چۆن مال دەبەخشرێت کە هیچی نییە یان کەم ماڵی هەیە ؟ بۆچی جنۆکە وتیان گوێمان لە کتێبێک بووە دوای موسی دابەزیووە ؟ بۆچی نەیان وت گوێمان لە کتابێک بووە دوای عیسی دابەزیووە کە گومانی تێدا نییە عیسی دوای موسی هاتووە ؟ مانای ئەم ئایەتە چییە کە خوای گەورە دەفەرمووێت : (( قُلْ إِنَّمَآ أَعِظُكُم بِوَٰحِدَةٍ ۖ أَن تَقُومُواْ لِلَّهِ مَثْنَىٰ وَفُرَٰدَىٰ ثُمَّ تَتَفَكَّرُواْ ۚ مَا بِصَاحِبِكُم مِّن جِنَّةٍ ۚ إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِيرٌ لَّكُم بَيْنَ يَدَىْ عَذَابٍۢ شَدِيدٍۢ )) [ السبأ : ٤٦ ] . ؟ تەفسیری ئەم ئایەتە چییە ؟ ئایا ھیچ لێک چوون ھەیە لەنێوان سوڕەت فاتیحە و ناس ؟ مانای ئەم ئایەتە چییە کە خوای گەورە دەفەرمووێت : (( كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقًا ۙ قَالُوا هَٰذَا الَّذِي رُزِقْنَا مِنْ قَبْلُ ۖ وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا ۖ )) ؟ سوڕەتی مەککی چییە ، وە سوڕەتی مەدەنی چییە ؟ سوودەکانی زانینی سوڕەتی مەککی و مەدەنی چیین ؟ ئایا سورەتی مەککی و مەدەنی وەک یەکن و چۆن لە یەکتر جیا بکەینەوە ؟ مانای ئەم ئایەتە چییە : (( یوفون بالنذر ویخافون يوما كان شره مستطیرا )) ؟ وشەی فلاح چ مانایەک دەدات ؟ ئایا نەوەی ئیسرائیل باشترینی خەلکن یان ئومەتی محمد ، چونکە خوای گەورە دەفەرمووێت : (( يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ )) [ البقرة : الآية 47 ] ؟ لە قورئان لە چەند شوێن باسی ستەمکارترین کەس دەکات ، کێ لەو کەسە ستەمکارترە ڕێگری مزگەوت دەکات ، کێ لەو کەسە ستەمکارترە درۆ دەداتە پاڵ خوای گەورە ، ئایا کێ ستەمکارترینە ؟ پرسیار : مانای ئەم ئایەتە سوودەکانی چیین : (( قُلْ هَٰذِهِۦ سَبِيلِىٓ أَدْعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا۠ وَمَنِ ٱتَّبَعَنِى ۖ وَسُبْحَٰنَ ٱللَّهِ وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلْمُشْرِكِينَ )) ؟ مانای ئەم ئایەتە چییە : (( وَاجْنُبْنِي وَبَنِيَّ أَن نَّعْبُدَ الْأَصْنَامَ )) ؟ تەفسیری ئەم ئایەتە چییە : أُولَٰئِكَ الَّذِينَ يَدْعُونَ يَبْتَغُونَ إِلَىٰ رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُ ۚ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحْذُورًا )) ؟ تەفسیری ئەم ئایەتە چییە : (( وَإِذْ قَالَ إِبْرَٰهِيمُ لِأَبِيهِ وَقَوْمِهِۦٓ إِنَّنِى بَرَآءٌ مِّمَّا تَعْبُدُونَ (٢٦) إِلَّا ٱلَّذِى فَطَرَنِى فَإِنَّهُۥ سَيَهْدِينِ (٢٧) وجعلها كلمة باقية في عقبه لعلهم يرجعون (٢٨) )) الزخرف . مانای ئەم ئایەتە چییە : (( قل إن صلاتی و نسكی و محیای و مماتی لله رب العالمین لا شریك له وبذلك أمرت وأنا أول المسلمین )) ؟ خوای گەورە دەفەرمووێت : (( قال ربی أنی یکون لی غلام وقد بلغنی الکبر وامرأتی عاقر )) [ ال عمران : ٤٠ ] ، ئایا زەکەریا بەگومان بوو لە توانای خوای گەورە ؟ مانای ئەم ئایەتە چییە : (( ماجعل اللە لرجل من قلبین فی جوفە )) ؟ مانای وشەی سلسبیلا چییە ؟ مانای ئەم ئایەتە چییە : (( أَيُشْرِكُونَ مَا لَا يَخْلُقُ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ ۝ وَلَا يَسْتَطِيعُونَ لَهُمْ نَصْرًا )) بۆچی لە قورئان ناوی پێغەمبەرمان محمدە ، لە ئینجیل ناوی ئەحمەدە ؟ مانای ئەم ئایەتە چییە : (( إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بَعْدَ إِيمَانِهِمْ ثُمَّ ازْدَادُوا كُفْراً لَنْ تُقْبَلَ تَوْبَتُهُمْ وَأُوْلَئِكَ هُمْ الضَّالُّونَ )) [ آل عمران : ٩٠ ] . ؟ ئایا تەوبە قبولە ؟ پرسیار: بۆچی ئەم ئایەتە دەفەرمووێت: (يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللّهِ ثُمَّ يُنكِرُونَهَا وَأَكْثَرُهُمُ الْكَافِرُونَ) {النحل: ٨٣}، بۆچی ئایەتەکە دەفەرمووێت: (وَأَكْثَرُهُمُ الْكَافِرُونَ) لەگەڵ ئەوە هەموویان کافرن؟ پرسیار: مانای نعجة چییە لەم ئایەتە بە مانای مەڕ دێت یان ئافرەت: (إِنَّ هَذَا أَخِي لَهُ تِسْعٌ وَتِسْعُونَ نَعْجَةً وَلِيَ نَعْجَةٌ وَاحِدَةٌ فَقَالَ أَكْفِلْنِيهَا وَعَزَّنِي فِي الْخِطَابِ) {ص:٢٣}؟ جیاوازی چییە نێوان محکم و متشابە؟ جیاوازی نێوان یصنعون و یعملون؟ تەفسیری ئەم ئایەتە چییە: (وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَهَمَّ بِهَا لَوْلا أَنْ رَأَى بُرْهَانَ رَبِّهِ كَذَلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاءَ إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِينَ)؟ مانای (الم) لە سەرەتایی سورەت چییە؟ بۆچی خوای گەورە جوولەکەکانی کرد بە مەیموون؟ حیکمەت چییە خوای گەورە لەم ئایەتە تەواف و ئیعتکافی پێش نوێژ باسکردووە؟ دەکرێت ئەم ئایەتە تەفسیر بکەن: (هُوَ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن طِينٖ ثُمَّ قَضَىٰٓ أَجَلٗاۖ وَأَجَلٞ مُّسَمًّى عِندَهُۥۖ ثُمَّ أَنتُمۡ تَمۡتَرُونَ)؟ خوای گەورە دەفەرمووێت: (إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ) [التکویر: ١]، جمع چیە لەنێوان ئەم ئایەتانە و ئەو فەرموودەی دەڵێت خۆر لە ڕۆژی قیامەت بە قەد یەک میل لە مرۆڤ نزیک دەبێتەوە؟ دەکرێت ڕوون کردنەوە لەسەر تەفسیری ئەم ئایەتە بدرێت: ﴿يَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ قُلْ مَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَيْرٍ فَلِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ٢١٥﴾ [البقرة: 215]؟ لە قورئانی پیرۆزدا لە هەندێک شوێنی باسی کافری کردووە ڕوخساری ڕەش هەلدەگەڕێت و لە شوێنێکی تر زەرد، ئایا ڕەنگی ڕەش هەڵدەگەڕێت یان زەرد؟ دەکرێت ڕوونکردنەوە بدەن لەسەر ئەم ئایەتە: ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بَعۡدَ إِيمَٰنِهِمۡ ثُمَّ ٱزۡدَادُواْ كُفۡرٗا لَّن تُقۡبَلَ تَوۡبَتُهُمۡ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلضَّآلُّونَ﴾، ئایا کافر تەوبەی قبول دەبێت؟ تەفسیری ئەم ئایەتە بکە: (وَجَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَالْخَنَازِيرَ وَعَبَدَ الطَّاغُوتَ) [المائدة: ٦٠]، بەڕاستی ئەوان بوون بە مەیموون؟ دەکرێت تەفسیری ئەم ئایەتە بکەن: (أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُواْ نَصِيبًا مِّنَ الْكِتَابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ ویقولون للذين كفروا هؤلاء أهدى من الذين ءامنوا سبيلا) [النساء: ٥١]؟ مانای ئەم ئایەتە چییە: ﴿الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى٥﴾ [طه: 5]، (الاستواء) مانای چییە؟ خوای گەورە دەفەرمووێت: ﴿وَإِلَىٰ عَادٍ أَخَاهُمۡ هُودٗاۚ﴾. بۆچی فەرمووی هود برای ئەوانە، نەیفەرموو ئەوان برای هودن؟ لە قورئانی پیرۆز باسی ئەوە کراوە نابێت داخلی مالێک بیت مەگەر ئیزن وەربگریت، حیکمەت چییە لەم ئیزن وەرگرتنە؟ لە قورئاندا باسکراوە زەواج هۆکارە بۆ دەوڵەمەند بوون، ئەی بۆچی کەسانێک زەواج دەکەن و هەژارن؟ بۆچی ئایەتی (١٣) و (١٤) سورەتی النساء نەمری لە بەهەشت بە کۆ باسکراوە و نەمری لە دۆزەخ بە تاک باسیکردووە؟ پرسیار: بۆچی لە هەندێک شوێنی قورئانی پیرۆز بۆ هاوسەر (واتە: پیاو) وشەی (زوج) بۆی بەکارهاتووە و لە هەندێک شوێنی تر وشەی (بعل) بەکارهاتووە؟ پرسیار: ئایا دەتوانی بڵێی ڕزقی بەندەکان لەسەر خوا واجبە، لەبەر وتەی: (وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا)؟ دەکرێت باسی سوودەکانی ئەم ئایەتە بکەن بە کورتی: (إِنَّا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ لِلنَّاسِ بِالْحَقِّ) [الزمر: ٤١]؟ جیاوازی نێوان: ((إِنَّا أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ)، وە: (إِنَّا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ) چییە؟ بۆچی وەسفی ڕۆژی قیامەت کراوە بەوە سەری مناڵ سپی دەبێت؟ وتەی: (وَدَانِيَةً عَلَيْهِمْ ظِلَالُهَا)، ئاماژەیە بۆ بوونی سێبەر لە بەهەشتدا، سێبەریش ئەوکاتە دروست دەبێت ئەگەر خۆر هەبێت، خۆریش لە بەهەشتدا نییە، لەبەر وتەی: (لَا يَرَوْنَ فِيهَا شَمْسًا وَلَا زَمْهَرِيرًا)، چۆن ئەم دوو ئایەتانە تەفسیر دەکرێن؟ وتەی: (وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِينَ لَيْلَةً)، بۆچی باسی شەوی کردووە نەک ڕۆژ؟ پرسیار: کردەوە لاشەیەک نییە وەزن بکرێت لە تەرازوودا، چۆن دەکرێت لە ڕۆژی قیامەتدا کردەوە وەزن بکرێت؟ بۆچی لە وتەی: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ﴾، بە ئیمانداری فەرموو ئیمان بە نێردراوی خوا بێنن، ئیماندار خۆی ئیماندارە و ئیمانی بە نێردراو هەیە؟ بۆچی لەم ئایەتە: (مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَاراً) [البقرە: ١٧]، ئیمانی چوواندووە بە ئاگر؟ حیکمەت چییە و بۆچی لەم ئایەتە: (مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ) [النور:٣٥]، نوری خواناسینی چوواندووە بە نوری چرا؟ لەم ئایەتە: (قَالَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ أَنَا آَتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ) [النمل: ٤٠]، ئەوەی زانستی لەلابووە کێیە؟ چۆن عەرشی بۆ دێنێت دەکات پێش چاو تروکاندنێک؟ لەم ئایەتە: (قُلۡ أَبِٱللَّهِ وَءَايَٰتِهِۦ وَرَسُولِهِۦ كُنتُمۡ تَسۡتَهۡزِءُونَ(٦٥) لَا تَعۡتَذِرُواْ قَدۡ كَفَرۡتُم بَعۡدَ إِيمَٰنِكُم)، بۆچی دەفەرمووێت: (ئێوە کافرە بوون)، ئایا دووڕوو خۆیان کافر نین، ئایا ئیمانیان هێناوە؟ وتەی: (وَدَانِيَةً عَلَيْهِمْ ظِلَالُهَا)، ئاماژەیە بۆ ئەوە سێبەر هەیە لە بەهەشدا، سێبەریش ئەوکاتە دروست دەبێت کە خۆر هەبێت، ئایەتی تر ئاماژەی بۆ ئەوە کردووە کە خۆر لە بەهەشتدا نییە: (لَا يَرَوْنَ فِيهَا شَمْسًا وَلَا زَمْهَرِيرًا)؟ خوای گەورە مرۆڤی لەسەر جوانترین شێوە دروستکردووە، بۆچی هەندێک مرۆڤ شێوەیان جوان نییە یان کەم ئەندامن، مەبەستی ئایەتەکە چییە؟ بۆچی بە چیرۆکی یەعقوب و کوڕەکانی ئەڵێن (أحسن القصص)؟ دەکرێت تەفسیری ئەم ئایەتەمان بۆ بکەن: (أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ ٱلۡقُرۡءَانَۚ وَلَوۡ كَانَ مِنۡ عِندِ غَيۡرِ ٱللَّهِ لَوَجَدُواْ فِيهِ ٱخۡتِلَٰفٗا كَثِيرٗا٨٢) [النِّسَاء: ٣٤]؟ وتەی: (طَلْعُهَا كَأَنَّهُ رُءُوسُ الشَّيَاطِينِ)، ئێمە سەری شەیتانمان نەبینیوە چۆن دەکرێت شتێک بچووێندرێت بە سەری شەیتانەکان؟ بۆچی ئەوانەی شەریک بۆ خوا بڕیار دەدەن چوێندراون بە مالی جالجالۆکە؟ بۆچی ئەو پەیامبەرانەی کە ناویان لە قورئانی پیرۆزدا هاتووە بانگی قەومەکانیان دەکەن بە شێوازی: (یا قومي)، بەڵام عیسی (علیە السلام) ناڵێت: (یا قەومي) ،بەڵکو دەفەرمووێ: (یا بني اسرائیل)، نموونە: (وَإِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِۦ یَـٰقَوۡمِ لِمَ تُؤۡذُونَنِی وَقَد تَّعۡلَمُونَ أَنِّی رَسُولُ ٱللَّهِ إِلَیۡكُمۡۖ فَلَمَّا زَاغُوۤا۟ أَزَاغَ ٱللَّهُ قُلُوبَهُمۡۚ وَٱللَّهُ لَا یَهۡدِی ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡفَـٰسِقِینَ) [سورەت الصَّفِّ: ٥]، (وَإِذۡ قَالَ عِیسَى ٱبۡنُ مَرۡیَمَ یَـٰبَنِیۤ إِسۡرَ ٰ⁠ۤءِیلَ إِنِّی رَسُ ئایا هەموو حەڵاڵێک (طیب)ە، هەموو (طیب)ێک حەڵاڵە؟ جیاوازی چییە لەنێوان هەردوو وشەی (الحلال) و (الطیب) لە وتەی: ﴿وَكُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلَالًا طَيِّبًا﴾؟ پێغەمبەری خوا قسە ناکات مەگەر بە وەحی، ئەی چۆن ئیجتهادی کردووە، دەکرێ ڕووکردنەوەیەک بدەن؟ بۆچی لە هەندێک شوێنی قورئانی پیرۆز خێزانەکانی پێغەمبەرانی وەسف کردووە بە (امرأة) نەک (زوجة)؟ بۆچی لە سورەتی (النازعات) باسی چیڕۆکی موسا کراوە دوای بەڵگە هێنانەوە بۆ زیندووبوونەوە و قیامەت؟ بۆچی ئەوەی لەسەرەمەرگ ئاوات بە خێرکردن دەخوازێت و بۆچی باسی بەخشینی خێری کردووە لەم ئایەتە: (وَأَنْفِقُوا مِنْ مَا رَزَقْنَاكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ فَيَقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِي إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَكُنْ مِنَ الصَّالِحِينَ) [المنافقون:١٠]؟ جیاوازی چییە لەنێوان (الْحَيَوَانُ) و (الحياةِ)؟ بۆچی لە سورەتی (مریم) کاتێک باسی چیڕۆکی ئیبراهیم دەکات سزای لەگەڵ ناوی (الرحمن) باسکردووە: ﴿يَٰٓأَبَتِ إِنِّيٓ أَخَافُ أَن يَمَسَّكَ عَذَابٞ مِّنَ ٱلرَّحۡمَٰنِ فَتَكُونَ لِلشَّيۡطَٰنِ وَلِيّٗا﴾؟ دەکرێت ڕوونکردنەوە بدەن لەسەر ئەم ئایەتە: (تُرْجِي مَنْ تَشَاءُ مِنْهُنَّ وَتُؤْوِي إِلَيْكَ مَنْ تَشَاءُ  وَمَنِ ابْتَغَيْتَ مِمَّنْ عَزَلْتَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكَ  ذَلِكَ أَدْنَى أَنْ تَقَرَّ أَعْيُنُهُنَّ وَلَا يَحْزَنَّ وَيَرْضَيْنَ بِمَا آتَيْتَهُنَّ كُلُّهُنَّ  وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا فِي قُلُوبِكُمْ  وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَلِيمًا)؟ بۆچی ئەهلی بەهەشت دەبن بە میراتگری بەهەشت؟ نموونە لەم ئایەتە: (وَنُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوهَا بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ)؟ بۆچی لەم ئایەتە کاتێک باسی ئەهلی بەهەشت دەکات باسی لێخۆش بوون دەکات دوای چوونە بەهەشت، ئایا لێخۆش بوون پێش چوونە بەهەشت نییە: (وَلَهُمْ فِيهَا مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ وَمَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ)؟ لەم ئایەتە: (وَإِذَا الْمَوْءُودَةُ سُئِلَتْ)، بۆچی پرسیار دەکرێت لەو کچەی زیندە بەچاڵ کراوە بە چ تۆمەتێک کوژراوی، بۆچی پرسیار لە بکوژ ناکرێ؟ ئایا ئەم ئایەتە نەسخ بۆتەوە: ﴿لِّلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ وَإِن تُبۡدُواْ مَا فِيٓ أَنفُسِكُمۡ أَوۡ تُخۡفُوهُ يُحَاسِبۡكُم بِهِ ٱللَّهُۖ﴾؟ جیاوازی چییە لەنێوان ئەم دوو ئایەتە: (وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ) و (يَغْفِرْ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ)؟ دەکرێت ڕوونکردنەوە بدەن لەسەر ئەم ئایەتە: (أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ)؟ دەکرێت ڕوونکردنەوە لەسەر ئەم ئایەتە بدەن: (وَقَدۡ نَزَّلَ عَلَيۡكُمۡ فِي ٱلۡكِتَٰبِ أَنۡ إِذَا سَمِعۡتُمۡ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ يُكۡفَرُ بِهَا وَيُسۡتَهۡزَأُ بِهَا فَلَا تَقۡعُدُواْ مَعَهُمۡ حَتَّىٰ يَخُوضُواْ فِي حَدِيثٍ غَيۡرِهِۦٓ إِنَّكُمۡ إِذٗا مِّثۡلُهُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ جَامِعُ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ وَٱلۡكَٰفِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعًا﴾ {النساء:١٤٠}؟