پرسیار // ئایا ئەگەر مەنی بەر جل و بەرگ بکەوت دروستە نوێژی بەو جل و بەرگەوە بکەیت ؟
وەلام // جیاوازی هەیە لە نێوان زانایان سەبارەت بە مەنی مرۆڤ خاوێنە یان پیسە ، دوو وتە هەیە :
یەکەم // هەندێک زانا دەلێن مەنی خاوێنە ، کە ئەمە وتەی بەناوبانگی حنابلە ، شافعی ، ابن تیمیه ، ابن عثیمین ، ........ هتد ، بەلگە :
(۱) ئەسل وایە هەموو شتێک خاوێنە ئیلا بەلگە هاتبێت لەسەر پیسی ، کەواتە مەنیش ئەسل وایە خاوێنە هیچ بەلگە نەهاتوون کە پیس بێت .
(۲) عن عائشة قالت : (( لقد کنت ٲفرکە من ثوب رسول الله صلی الله علیه وسلم فركا ، فیصلي فیه )) رواە مسلم (۲٨٨) .
واتە : بێگومان من ئەکڕان (پەرخاندن ) ئاوی لەشگرانی لە جلی پێغەمبەری خوا وە نوێژی پێوە دەکرد .
وشک بوونی مەنی بە جل و بەرگەوە وە نەشووشتنی دوای وشک بوون بەلگەیە کە خاوێنە چونکە ئەگەر پیس بوایا بە وشکیش دەبوایا بیشوات .
(۳) مەنی ئەسلی دروست بوونی مرۆڤە ناگونجێت پیس بێت .
(٤) هاوەلان تووشی لەش گرانی بووینە نقل نەکراوە کە فەرمان کرابێت بە شۆردن و لادانی مەنی وەک پیساییەکانی تر .
دووەم // حنفی ، مالکی دەلێن مەنی مرۆڤ پیسە ، دەبێت ئیلا بشۆیت ئەگەر بەر جل وبەرگ بکەوێت جا چ مەنی تەڕ بێت یان لەبیرت کردبێت لایبدەیت وشک بوبێت ، حنفی دەلێن : ئەگەر تەڕ بێت دەبێت ئیلا بشۆیت و لایبدەیت بەئاو ، بەلام ئەگەر وشک بوو بە کڕاندن پاک دەبێت .... ...... هتد ، بەلگه :
(۱) عن عائشة رضی الله عنها قالت : (( کنت ٲغسل الجنابة من ثوب رسول اللە صلی الله علیه وسلم ، فیخرج الی الصلاة ، وٳن بقع الماء في ثوبه ،)) رواه البخاری (۲۲۹) .
واتە :من ئاوی لەش گرانیم لە جلی پێغەمبەری خوا ئەشۆرد جا ئەویش دەچوو بۆ نوێژ ، وە شوێنەواری ئاوی شۆردنەکەی بە جلەکەیەوە بوو .
ئەم شۆردنەی مەنی بەلگەیە کە پیسە .
(۲) هەر شتێک لە پێش و پاش دەربچێت پیسە .
وتەی ڕاست وتەی یەکەمە کە مەنی خاوێنە .
ابن تیمییە ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( مەنی وتەی ڕاست ئەوەیە کە پاکە کە ئەمە وتەی شافعی ، وتەی بەناو بانگی ئەحمەدە ، .........)) مجموعە الفتاوی ابن تیمیە ج۲۱ لاپەڕە ٦۰٤ .
زانایانی اللجنة الدائمة دەلێن : (( ئەسل وایە مەنی خاوێنە ، نەمان زانیووە کە بەلگە هەبێت لەسەر پیسایی مەنی )) فتاوی اللجنة الدائمة ج٤ لاپەڕە ٤۱٦ .
ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( ئەم ئاوە ئەسلی بەندە نیەت پاکەکان و پێغەمبەران و ڕاستگۆ و شەهید و پیاو چاکەکانە ، ئەمە پێچەوانەی حیکمەت خوای گەورەیە کە بلێت ئەسلی ئەم چاکانە و بەڕێزانە پیسە )) شرح الممتع ج۱ لاپەڕە ۳٨٨ .
زانایان دەلێن شووشتنی مەنی سونەتە نەک واجب بێت .
پووختەی وەلامی زانایان :
(۱) مەنی مرۆڤ خاوێنە و دروستە نوێژی پێوە بکەیت .
(۲) شووشتنی مەنی تەڕ بە جل و بەرگەوە سونەتە نەک واجبە .
(۳) ئەگەر وشک بوو لادان بێ شووشتن بەسە ئەگەر وازیشی لێ بهێنی دروستە .
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ