دەقی وەڵام:

وەڵام : جیاوازی ھەیە لەنێوان زانایان سەبارەت بە کافر ئەگەر موسلمان بوو ئایا واجبە خۆی بشوات یان نە ، سێ وتە ھەیە :

یەکەم : ھەندێک زانا بۆ ئەوە چوون واجبە کافر خۆی بشوات ئەگەر موسلمان بوو ، کە ئەمە وتەیەکە لە وتەکانی مەزھەبی مالکی و وتەی بەناوبانگی حەنابلە و ابن منذر و خطابی و شەوکانی یە ، بەڵگە :

(١) عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ فِي قِصَّةِ ثُمَامَةَ بنِ أُثَالٍ عِنْدَمَا أَسْلَمَ وَأَمَرَهُ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنْ يَغْتَسِلَ، رَوَاهُ عَبْدُ الرَّزَّاقِ، وَأَصْلُهُ مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

واتە : لە ئەبو ھوڕەیڕە دەگێڕنەوە خوا لێی ڕازی بێت دەفەرمووێت : سەبارەت بە چیڕۆکی ثومامەی کوڕی ئوثال کاتێک موسلمان بوو پێغەمبەر درود و سەلامی خوای لێ بێت فەرمانی پێ کرد خۆی بشوات .

پێغەمبەر درود و سەلامی خوای لێ بێت فەرمانی بە ثومامە کردووە بە خۆشۆردن ، بەڵگەیە ئەصلی فەرمان کردن بۆ واجبی یە .

دووەم : ھەندێک زانای تر بۆ ئەوە چوون واجب نییە کافر خۆی بشوات ئەگەر موسلمان بوو ، ئیلا ئەگەر لە حالەتی کوفر تووشی شتێک ببێت واجب بێت لەسەری خۆی بشوات ، وەک : لەشگرانی یان حەیز ، کە ئەمە وتەی حەنەفی و مالکی و شافعی یە ، بەڵگە :

(١) زۆر خەڵک موسلمان بوون لەسەردەمی پێغەمبەر درود و سەلامی خوای لێ بێت ، فەرمانی نەکرد پێیان خۆیان بشۆن ، ئەگەر واجب بوایا ئەوە نقل دەکرا بە زۆر ڕێگا .

(٢) پێغەمبەر درود و سەلامی خوای لێ بێت مەعازی ناردە یەمەن پێی فەرموو : (( ادعھم إلى شهادة أن لا إله إلا الله وأن محمدا عبده ورسوله ... )) ، ئەگەر خۆشۆردن واجب بوایا ئەوە فەرمانی پێ دەکرد ، چونکە یەکەم واجباتی ئیسلامە .

سێیەم : ھەندێک زانای تر بۆ ئەوە چوون واجب نییە لەسەر کافر خۆی بشوات ئەگەر موسلمان بوو بەھەر حاڵێك ، کە ئەمە وتەیەکە لە وتەکانی حەنابلە .

لە الموسوعة الفقهية باس کراوە : (( مالکی و حنابلە بۆ ئەوە چوون ئیسلامی کافر واجبە بۆ خۆشۆردن ، ئەگەر کافر موسلمان بوو واجبە لەسەری خۆی بشوات ، لەبەر فەرموودە ئەبو ھوڕەیڕە : " أنّ ثمامة بن أثال رضي الله عنه أسلم ، فقال النّبيّ صلى الله عليه وسلم : اذهبوا به إلى حائط بني فلان فمروه أن يغتسل " ، وعن ' قيس بن عاصم أنّه أسلم : فأمره النّبيّ صلى الله عليه وسلم أن يغتسل بماء وسدر '' ، چونکە بەزۆری سەلامەت نین لە لەشگرانی ، ... .

حەنەفی و شافعی بۆ ئەوە چوون سونەتە کافر خۆی بشوات ئەگەر موسلمان بوو ئەگەر لەشگران نەبوو ، چونکە زۆر کەس موسلمان بوون پێغەمبەر درود و سەلامی خوای لێ بێت فەرمانی پێ نەکردن بە خۆشۆردن ، ئەگەر کافر موسلمان بوو و لەشگران بوو ، ئەوە خۆشۆردن لەسەری واجبە ، ئیمام النووی دەڵێت : شافعی دەقی ھەیە لەسەری ، وە زۆرینەی ھاوەڵان یەک دەنگن لەسەری . )) الموسوعة الفقهية (٢٠٥-٢٠٦ /٣١) .

ابن عثيمين ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( بۆ دڵنیایی باشتر وایە خۆت بشۆیت . )) "الشرح الممتع" (1/397) .

ابن عثيمين ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( ئەم وتەیە " واتە : ئەو وتەی دەڵێت واجبە " گومانی تێدا نییە نزیکترە لە ڕاستی ، ھەر کەسێک موسلمان بێ فەرمانی پێ دەکرێت خۆی بشوت وەک واجب ، بەڵام ئەگەر خۆی نەشوات ئایا نوێژی دروستە بێ خۆشۆردن ؟

ئەوەی دیار بێت نوێژی دروستە ، چونکە خۆشۆردنەکە بۆ بێ نوێژی نییە ، بەڵکو بۆ ئەوەیە تاکو لە ڕووکەشدا پاک ببێتەوە ھەروەک چۆن ناخی پاک بۆتەوە . )) فتح ذي الجلال والإكرام ج١ لاپەڕە ٥٨١ .

وتەی ڕاست خۆشۆردن بۆ ئیسلام واجب نییە ، بەڵکو سونەتە ، بەڵام بۆ دڵنیایی باشتر وایە خۆت بشۆیت .

——————————————————————————————————

Www.ferdaws.net