دەقی وەڵام:

وەلام // ھەموو زانایان یەک دەنگن کە نوێژی جەژن دوو ڕەکاعەتە ، بەلگە : عن ابن عباس رضي الله عنه (( أن النبي صلي الله عليه وسلم صلى يوم العيد ركعتين ، لم يصل قبلها ولا بعدها )) أخرجه السبعة . واته : پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت نوێژی جەژنی کردووە دوو ڕەکاعەت ، ھیچ نوێژی لە پێش و پاشی نەکردووە . لە سەرەتای ڕەکاعەتی یەکەم پێش قورئان خوێندنەوە حەوت اللە أکبر دەلێیت ، وە لە ڕەکاعەتی دووەم پێنج اللە أکبر دەلێیت ، بەلگە : عن عائشة رضي الله عنها : (( التكبير في الفطر والأضحى الأولى سبع تكبيرات وفي الثانية خمس تكبيرات )) رواه أبو داود وصححه الألباني في إراواء الغليل ( 639 ) . واتە : اللە أکبر لە نوێژی جەژنی ڕەمەزان و قوربانی حەوت جار دەوترێ وە لە ڕەکاعەتی دووەم پێنج جار دەوترێ . ابن عثيمين ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( حەوت اللە أکبر وتن لە ڕەکاعەتی یەکەم جیاوازی ھەیە لەنێوان زانایان ئایا اللە أکبری ئیحرامی "اللە أکبری ئیحرام واتە : اللە أکبری سەرەتای نوێژ " لەگەڵە یان نا ؟ ھەندێک زانا دەلێن اللە أکبری ئیحرامیشی لەگەڵە ، لەسەر ئەمە اللە أکبرەکان دەبن بە شەش . وە ھەندێک زانا دەلێن اللە أکبری لەگەڵ نییە ، لەسەر ئەمە اللە أکبرەکان حەوتن وە بە اللە أکبری ئیحرام دەکاتە ھەشت . وە پێنج تەکبیر لە ڕەکاعەتی دووەم ئەمە گومانی تێدا نییە کە اللە أکبری ھەستانەوە بۆ ڕەکاعەتی دووەمی تێدا نییە ، چونکە اللە أکبری ھەستانەوە ناکرێت لە حالەتی ھەستانەوە بەلکو لە حالەتی بەرز بوونەوە لە سوجدە دەوترێ ، ..... ئایا شتێک دەلێیت لەنێوان تکبیرەکان یان نە ؟ وەلام / ھیچ فەرموودە نەھاتوون لە پێغەمبەرەوە بەلکو لە ابن مسعود نقل کراوە سوپاسی خوای کردووە و مەدحی کردووە و سەلاواتی لێداوە ، ئەگەر بکرێ ئەمەیە چونکە وتەی ھاوەلی پێغەمبەرە ، ئەگەر نەکرێت تەنھا اللە أکبر بلێیت بێ ئەوەی زیکر بلێیت ھیچی تێدا نییە . ئەگەر مرۆڤ اللە أکبرەکان تەرک بکات ئایا نوێژی بەتال دەبێت ؟ وەلام / نوێژ بەتال نابێت ئیلا بە اللە أکبری ئیحرام ، چونکە نوێژ بێ ڕوکن دروست نییە ، بەلام تکبیری تر سونەتە ئەگەر وازی لێ بھێنیت ھیچت لەسەر نییە . سوودی ئەم فەرموودەیە ھیچ نالێیت لەنێوان اللە أکبرەکانی نوێژ ، لەبەر ئەوە ھەندێک زانا دەلێن تکبیرەکان دەوترێ بێ ئەوەی زیکر بکەیت لە نێوانیان ، وە ھەندێکی تر دەلێن سونەتە زیکر بکەیت لەنێوان تکبیرەکان پشت دەبەستن بەوەی کە لە ابن مسعود نقل کراوە کە سوپاسی خوای کردووە و مەدحی خوای کردووە و سەلاواتی لێداوە . )) شرح بلوغ المرام ج٥ لاپەڕە ١٧٩ ــ ١٨٢ ھەروەھا زانایان دەلێن سونەتە دەستەکانت بەرز بکەیتەوە کاتی تکبیرەکان کە ئەمە وتەی حنابلە و ابو حنیفە و شافعی و چەند زانای ترە ، ئیمام مالک دەلێت : دەست بەرز ناکرێن ئیلا کاتی تکبیرەی ئیحرام ، چونکە ئەم تکبیرانە وەک تەکبیری سوجدە وان . باجی دەفەرمووێت : (( لە ئیمام مالک نقل کراوە کە بە ئارەزووی خۆتە دەست بەرز دەکەیتەوە یان نە لەگەڵ ھەموو تکبیرەکان . )) المنتقی ج١ لاپەڕە ٣١٩ وتەی ڕاست وتەی یەکەمە چونکە چوواندن بە تەکبیری سوجدە جێگای تێڕوانینە ، چونکە چوواندن بە تکبیری قیام نزیکترە وەک تکبیرەی ئیحرام مامەلەی لەگەڵ بکەیت بۆ بەرز کردنەوە . پوختەی وەلامی زانایان : (١) ھەموو زانایان یەک دەنگن نوێژی جەژن دوو ڕەکاعەتە ، لە ڕەکاعەتی یەکەم بێجگە لە تکبیری ئیحرام شەش تەکبیر دەلێیت یان حەوت ، وە لە ڕەکاعەتی دووەم بێجگە لە تەکبیری نقل بوون پێنج تەکبیر دەلێیت . (٢) تەکبیرەکان سونەتن ھەر کەسێک تەرکی بکات نوێژی دروستە و نوێژی بەتال نییە . (٣) ھەندێک زانا دەلێن سونەت نییە لە نێوان تەکبیرەکان زیکر بلێیت چونکە ھیچ فەرموودە نەھاتوون ، وە ھەندێک دەلێن سونەتە بلێیت چونکە لە ابن مسعود نقل کراوە . (٤) سونەتە دەستەکانت بەرز بکەیتەوە لەگەل ھەموو تەکبیرەکان . ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ