دەقی وەڵام:

وەڵام: زانایان دەڵێن توکل: پشت بەستنە بەخوا بۆ بەدەست ھێنانی داواکاری و لادانی شتی ناخۆش، لەگەڵ ئەوەش متمانەی تەواوت بەخوا ھەبێت، وە کردەوە ڕێگەپێدراوەکانیش بگریتە بەر .

ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (( توکل: پشت بەستنە بەخوا بۆ بەدەست ھێنانی داواکاری و لادانی شتی ناخۆش، لەگەڵ ئەوەش متمانەی تەواوت بەخوا ھەبێت، وە کردەوە ڕێگەپێدراوەکانیش بگریتە بەر، دەبێت ئیلا ئەم شتەی تێدا بێت:

یەکەم: پشت بەخوا ببەستیت بە پشت بەستنێکی ڕاست .

دووەم: ئەو ھۆکارە ڕێگەپێدراوانە بگریتە بەر .

ھەر کەسێک زۆرتر پشت بە ھۆکارەکان ببەستێت، ئەوە پشت بەستنی بەخوا کەم بووە، وە پێچەوانەی ئەوەیە بڵێت تەنھا خوام بەسە، ھەروەک ئەوە وایە تەنھا ھۆکار بناغەی بووە بۆ بەدەست ھێنانی داواکاری و لادانی ناخۆشی .

ھەر کەسێک پشت بەخوا ببەستێت و ھۆکار پشت گوێ بخات، ئەوە طعنی لە حیکمەتی خوی گەورەی داوە، چونکە بۆ ھەموو شتێک ھۆکاری داناوە، کەواتە ھەر کەسێک پشت تەنھا بەخوا ببەستێت بێ ھۆکار، ئەوە طعنە لە حیکمەتی خوای گەورە، چونکە خوای گەورە حەکیمە، وەک: کەسێک پشت بەخوا دەبەستێت بۆ بەدەست ھێنانی مناڵ کەچی زەواجی نەکردووە .

پێغەمبەر درود و سەلامی خوای ئیمامی ئەوانە بووە کە پشت بە خوا دەبەستن، لەگەڵ ئەمەش ھۆکاری گرتۆتەبەر، خواردنە ئامادە دەکرد بۆ سەفەر، کاتێک دەرچوو بۆ جەنگی ئوحد دوو درعی لەبەر کردبوو، کاتێک دەرچوو ھیجرەتی کرد کەسێکی بەکرێ گرت بۆ ئەوەی ڕێگای پێ پیشان بدات، نەی فەرموو: من دەڕۆم ھیجرەت دەکەم و پشت بەخوا دەبەستم، نەی فەرموو: کەس لەگەڵ خۆم نابەم بۆ رێگا، وە خۆی دەپاراست لە ساردی و گەرمی، ئەمەش لە پشت بەستنی بەخوا کەم نەکردەوە .

دەگێڕنەوە لە عومەر خوا لێی ڕازی بێت خەڵکی یەمەن ھاتن بۆ حەج بێ خواردن، ھێناویان لای عومەر، پرسیاریان لێ کرد، گوتیان: ئێمە لەوانەین کە پشتمان بەخوا بەستووە، عومەر فەرمووی: ئێوە لەوانە نیینە پشتان بەخوا بەستبێت، بەڵکو ئێوە لەوانەن کە پشتان بە خەڵک بەستووە و لەسەر خەڵک دەژین . )) القول المفید .

صالح ال الشیخ خوا بیپارێزێت دەفەرمووێت: (( پشت بە بێجگە لەخوا بەستن دوو حالەتە:

حالەتی یەکەم: پشت بەستن نە بێجگە لەخوا ھەیە شیرکە، ئەویش ئەوەیە پشت بە دروستکراوێک دەبەستیت لە شتێک لە توانای کەس دا نیتە تەنھا خوا نەبێت، وەک: پشت بە دروستکراوێک بەستن بۆ لێ خۆش بوونی تاوان، پشت بە دروستکراوێک ببەستێت بۆ بەدەست ھێنانی خێر و چاکەی ئاخیرەت، یان پشت بە دروستکراوێک دەبەستێت بۆ بەدەست ھێنانی مناڵ، یان بەدەست ھێنانی پیشە، پشت پێی دەبەستێت بە دڵ، توانای ھیچیشی نییە، ئەمە زۆرە لای گۆڕ پەرستان و پیاوچاک پەرستان، چونکە ئەوان ڕوو دەکەنە مردووەکان بە دڵ و پشتیان پێ دەبەستن، کارەکانی دونیا و ئاخیرەت دەدەنە دەست مردووەکان و پشتی پێ دەبەستن، ئەوانیش توانایان نییە و ناتوانن ھیچیان بۆ بکەن، ئەم عیبادەتە کردنی بۆ بێجگە لەخوا شیرکی گەورەیە و نەفی ئەصڵی تەوحید دەکات .

حالەتی دووەم: پشت بە دروستکراوێک دەبەستێت لە شتێک خوای گەورە توانای پێداوە، ئەمە جۆرێکە لە شیرک، بەڵکو شیرکی شاراوەیە، شیرکی بچووک، لەبەر ئەوە ھەندێک لە ئەھلی عیلم دەڵێن: ئەگەر یەکێک بڵێت: توکلت علی اللە و علیك، ئەمە شیرکی بچووکە، لەبەر ئەوە دەڵێن: دروست نییە بڵێیت: توکلت علی اللە ثم علیك، چونکە دروستکراو بەشی نییە لە توکل، توکل ئەوەیە کارەکان بدەیتە دەست خوا و بەدڵ پشتی پێ ببەستیت، دروستکراو شایستەی ھیچ لەمانە نییە . )) التمھید لاپەڕە ٣٦٠ .

ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (( وتەی ھاوەڵی موسا لەم ئایەتە بەڵگەیە پشت بەستن بەخوا لە ئیمان، ھەروەک ئەوە پێت بڵێت: ئەگەر تۆ کەریم بیت ڕێز لە میوان بگرە، بەڵگەیە ڕێز لە میوان گرتن لە کەرەمە، ئەم ئایەتە بەڵگەیە بۆ نەفی کردنی تەواوی ئیمان لەسەر خوا؛ ئیلا ئەگەر ھەموو ئیعتمادی لەسەر بێجگە لەخوا بێت، ئەو کات شیرکی گەورەیە و نەفی ھەموو ئیمان دەکات . )) القول المفید .

——————————————————

Www.ferdaws.net