دەقی وەڵام:

وەڵام: زانایان دەڵێن ترسی عیبادەت کە زەلیلی و بەگەورە دانانی لەگەڵە، ئەمەیان پێی دەڵێن: ترسی نھێنی . ئەمە بۆ کەس ناگونجێت ئیلا خوا نەبێت، ھەر کەسێک کەسێکی تر بکات شەریک لەگەڵ خوا، ئەوە تووشی شیرکی گەورە بووە .

صالح ال الشیخ خوا بیپارێزێت دەفەرمووێت: (( ترسان لە بێجگە لەخوا دابەش دەکرێت بۆ شیرک و حەڕام و ڕێگەپێدراو، ئەمە سێ بەشە:

بەشی یەکەم: ترسانی شیرکی، واتە لە ناخی خۆی لە ترس لێکراوەکە دەترسێت، ترسەکەی لە پێناو ئەوەیە ئومێدی پێی ھەیە لێی دەترسێت بە ترسی نھێنی، یان باوەڕی وایە لە ئاخیرەت شتی بەدەستە لە سوود و زیان، ترسی شیرکی پەیوەستە بە دونیاوە بە تەسی نھێنی، بەوەی دەترسێت تووشی شەڕێک بکات، ئەمە شیرکە .

وە ترسی شیرکی پەیوەستە بە ئاخیرەتیشەوە: دەترسێت لە بێجگە لەخوا و پەیوەست دەبێت پێی نەوەک ئەوەی لێ دەترسێت سوودی بۆی نەبێت لە ئاخیرەت و شەفاعەتی بۆی نەکات، ...

بەشی دووەم: ترسی حەڕام ئەویش ئەوەیە لە دروستکراوێک دەترسێت لە جێ بەجێکردنی واجبێک، یان خۆ دوور خستنەوە لە حەڕامێک، یان لە شتێک خوای گەورە واجبی کردووە یا حەڕامی کردووە، وەک ئەوەی لە دروستکراوێک بترسێت لە جێ بەجێکردنی واجبێک لە واجبەکانی خوا، نوێژ ناکات لە ترسی دروستکراوێک، ئامادەی نوێژی بە کۆمەڵ نابێت لە ترسی ئەوەی دروستکراوەکا زەمی بکەن، ئەمەیان حەڕامە، ھەندێک زانا دەڵێن: ئەمە جۆرێکە لە جۆرەکانی شیرک، چونکە فەرمانی و نەھی واجبی تەرک کردووە لە ترسی زەم کردنی خەڵک، یان لەبەر تەرک کردنی مەدح کردنیان بۆی، ئەمەیان پێش خستنی ترسی خەڵکی بەسەر تەسی خوای تێدایە، ئەمەیان حەڕامە .

بەشی سێیەم: ترسی سروشتی، ئەمەیان ڕێگەپێدراوە و شتێکی سروشتی یە، وەک: ترسان لە دوژمن، یان ترسان لە دڕندە، یان ترسان لە ئاگر، یان ترسان لە شتێک بە ھیلاکت ببات و ئازارت بدات، وە شتی تری وەک ئەمانە )) التمھید لاپەڕە ٣٥٤ .

ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (( ترس چەند بەشە:

بەشی یەکەم: ترسی عیبادەت کە زەلیلی و بەگەورە دانانی لەگەڵە، ئەمەیان پێی دەڵێن: ترسی نھێنی .

ئەمە بۆ کەس ناگونجێت ئیلا خوا نەبێت، ھەر کەسێک کەسێکی تر بکات شەریک لەگەڵ خوا، ئەوە تووشی شیرکی گەورە بووە، وەک: لە پەیکەرەکان دەتەسێت یان مردووەکان، یان لە وەلی یەکانی خۆیان دەترسن، باوەڕیان وایە سوود و زیانیان پێ دەگەیێنن، ھەروەک ھەندێک لە گۆڕ پەرستان ئەمە دەکەن، لە خاوەنی گۆڕ دەترسێت زیاتر لەخوا .

بەشی دووەم: تەسی سروشتی، ئەمەیان ئەصڵ وایە ڕێگەپێدراوە، لەبەر وتەی خوای گەورە سەبارەت بە موسا: " فخرج منھا خائفا یترقب " [ القصص : ٢١ ] ، ھەروەھا دەفەرمووێت : " رب إني قتلت منهم نفسا فأخاف أن يقتلون " [ القصص : ٣٢ ]، بەڵام ئەگەر ترسەکە بووە ھۆی تەرک کردنی واجب یان کردنی حەرام، ئەو حەڕامە، ... )) القول المفید .

صالح الفوزان خوا بیپارێزێت دەفەرمووێت: (( جۆری دووەم لە جۆرەکانی ترسی زەمکراو: ئەویش ئەوەیە مرۆڤ بانگەوازی کردن بۆ لای خوا تەرک دەکات لە فەرمان کردن بە چاکە و نەھی کردن لە خراپە لە ترسی خەڵک نەوەک ئازاری بدەن، فەرمان کردن بە چاکە و نەھی کردن لە خراپە تەرک دەکات لەبەر ترسی خەڵک، ئەمە شیرکی بچووکە، وە حەڕامە، فەرموودە ھاتووە: " أن الله يحاسب العبد يوم القيامة: لم لم تأمر بالمعروف وتنهى عن المنكر؟ فيقول: يا رب خشيت الناس، فيقول: إياي أحق أن تخشى " . )) إعانة المستفيد .

———————————————————

Www.ferdaws.net