پرسیار: ڕوونکردنەوەتان چییە لەسەر وتەی کەسێک دەڵێت: عیلمی پێغەمبەر زیاترە لە عیلمی خوای گەروە، بەڵگەش دەهێنێتەوە: (إن أول ما خلق الله القلم، فقال له: اكتب، فقال: رب، وماذا أكتب؟ قال: أكتب مقادير كل شيء حتى تقوم الساعة)، زانستی خوای گەورە هەتا ڕۆژی قیامەتە، بەڵام زانستی پێغەمبەر هەتا دوای ڕۆژی قیامەتە، چونکە پێغەمبەر باسی بەهەشت و دۆزەخ و رۆژی قیامەتی کردووە، ئەمە وتەی بانگخوازێکە؟
وەڵام: زانایان دەڵێن زانستی خوای گەورە بەراورد ناکرێت لەگەڵ زانستی دروستکراوەکان، ئەو زانستە کەمەی دراوە بە پێغەمبەران نابێت بەراورد بکرێت لەگەڵ زانستی خوا، ئەمە زیادەڕەوی کردنە لە پێغەمبەردا، وە ئەمە کوفرێکی ڕوون و ئاشکرایە، ڕاستە فەرموودە هاتووە بەم شێوەیە:
عن عبادة بن الصامت أنه قال لابنه: (يا بني إنك لن تجد طعم الإيمان حتى تعلم أن ما أصابك لم يكن ليخطئك، وما أخطأك لم يكن ليصيبك، سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: (إن أول ما خلق الله القلم، فقال له: اكتب، فقال: رب، وماذا أكتب؟ قال: أكتب مقادير كل شيء حتى تقوم الساعة) يا بني سمعت رسول الله صلى الله وسلم يقول: (من مات على غير هذا فليس مني).أخرجە أبو داود (٤٧٠٠)، وابن أبي العاص في "السنة"(١/٥١ رقم ١١١)، والطبرانی في "الأوسط" (٦/٢٤٩ رقم ٤٢٦).
واتە: لە عوبادە کوڕی صامت دەگێڕنەوە بە کوڕەکەی گوت: کوڕی شیرینم بە تەئکید تامی
ئیمان ناچێژیت هەتا دەزانیت کە ئەوەی توشت بووە (جا هەرچی بێت) نەدەبوو توشت نەبێت و
نەیەت بە سەرتدا، ئەوەش کە توشت نەبووە و نە هاتووە بەسەرتدا. نەدەبوو توشت ببێت و
بەسەرتدا بێت.
من خۆم لە پێغەمبەری خوداوە صلى الله عليه وسلم گوێبیست بووم دەیفەرموو: (یەکەم شت کە خودا خەڵقی کرد
قەڵەم بوو، پێی فەرموو: بنوسە، گوتی چی بنوسم؟
خودا فەرمووی: مەقادیر و ڕێژەی هەموو شتێ بنووسە هەتا ئەو کاتەی کە قیامەت بەرپا دەبێت یان لەگەڵ قیامەت).
کوڕی شیرینم: خۆم گوێم لە پێغەمبەری خودا بوو دەیفەرموو: (هەر کەسێ لەسەر غەیری ئەم
ئیمانە بمرێت، ئەوە لە من نییە.
وفي رواية لأحمد: (إن أول ما خلق الله تعالى القلم، فقال له: اكتب، فجرى في تلك الساعة بما هو كائن إلى يوم القيامة).أخرجە أحمد (٥/٣١٧ رقم ٢٢٧٠٥)، والترمذي (٣٣١٩،٢١٥٥)، والضیاء في "المختارة (٨/٣٥٠ رقم ٤٢٦).
واتە: لە ڕیوایەتەکەی ئەحمەدا دەفەرمووێت: (یەکەم شتێ کە خودا دروستی کرد قەڵەم بوو خودا
پێی فەرموو: بنوسە، هەر لەو کاتەدا قەڵەم دەستی کرد بە نووسین، هەرچی دەبێت و روودەدات تا
ڕۆژی قیامەت هەر هەمووی نووسی، یان لەگەڵ رۆژی قیامەت هەر هەمووی نووسی).
گومانی تێدا نییە قەلەم هەموو شتێکی نووسیوە هەتا خۆشی و ناخۆشییەکانی ڕۆژی قیامەتیشی
نووسیوە، وە بەهەشت و دۆزەخیشی نووسیوە، سەبارەت بە وتەی: (إلی یوم القیامة) دوو ئیحتیمال
هەیە:
(١)لەوانەیە لەبەر ئەوە خوای گەورە فەرموو بێت: (هەتا ڕۆژی قیامەت)، چونکە تاقیکردنەوەی
دونیا هەتا مردن و قیامەتە.
(٢)لەوانەیە پیتی: (إلی) بە مانای (مع)ە بێت، چونکە پیتی (إلی) لە زمانی عەرەبی دا چوار مانا
هەلدەگرێت:
أ-انتهاء الغایة الزمانیة.
ب-المعیة.
ج-عند.
د-بەمانای (ل) دێت.
لەسەر ئەمە ماناکەی بەم شێوەیە دەبێت: (لەگەڵ ڕۆژی قیامەت)، نەک هەتا ڕۆژی قیامەت.
هیوادارم ئەم بانگخوازە پێداچوونەیەک بکات بەم بابەتە چۆن دەبێت زانستی بەندەی لاواز بەروارد بکەیت لەگەڵ زانستی خوای گەورە؟! چۆن دەبێت زانستی بەندەی لاواز زیاتر بێت لە هی خوای گەورە؟! ئەم منەتەی خوای گەورە لەگەڵ پێغەمبەرانی کردووە بەوە کە کەمێک زانستی پێیان بەخشیووە ناگاتە مسقالە زەڕەیەک بەرامبەر بە زانستی خوای گەورە، پاکی و بێگەردی بۆ خوای گەورە بەراستی بەندەی لاواز و نەزان قەدری خوای گەورەی نەگرتووە، داواکارم لە خوای گەورە هیدایەتی هەموو لایەکمان بدات.