دەقی وەڵام:

وەڵام: زانایان دەڵێن واجبە لەسەر موسلمان ئاگای لە زمانی خۆت بێت و ئاگای لە دینی خۆی بێت، زمانی مرۆڤ بە هیلاک دەبات ئەگەر، هیچ شتێک ترسناکتر نییە لە زمان.

خوای گەورە دەفەرمووێت: (مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ ) {ق:١٨}.

عنْ أَبِي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: (إِنَّ الْعَبْدَ لَيَتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ مَا يَتَبَيَّنُ مَا فِيهَا يَهْوِي بِهَا فِي النَّارِ أَبْعَدَ مَا بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ). رواە البخاري (٥٩٩٦)، ومسلم (٥٣٠٤). عن بِلَال بْن الْحَارِثِ قال : سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ : ( إِنَّ أَحَدَكُمْ لَيَتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ مِنْ رِضْوَانِ اللَّهِ مَا يَظُنُّ أَنْ تَبْلُغَ مَا بَلَغَتْ فَيَكْتُبُ اللَّهُ لَهُ بِهَا رِضْوَانَهُ إِلَى يَوْمِ يَلْقَاهُ . وَإِنَّ أَحَدَكُمْ لَيَتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ مِنْ سَخَطِ اللَّهِ مَا يَظُنُّ أَنْ تَبْلُغَ مَا بَلَغَتْ فَيَكْتُبُ اللَّهُ عَلَيْهِ بِهَا سَخَطَهُ إِلَى يَوْمِ يَلْقَاهُ ). رواە الترمذي (٢٢٤١)، وصححە الألباني في "صحيح الترمذي".

بەندە ئەگەر قسەیەکی خراپ بکات تاوان بێت یان کوفر ین بێ ئەدەبی بێت بەرامبەر دین یان خوا یان پێغەمبەر صلی اللە علیە وسلم، وە هیچ مەبەستێکی نەبێت بەم قسە کردنە، یان لە زمانی دەربچێت، یان ناچار بکرێت بە کردنی ئەم وتانە، ئەوە ئەم وتەیە هیچی لەسەر حساب ناکرێت و تاوانبار نابێت، بەڵگە:

(١)خوای گەورە دەفەرمووێت: (رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا) {البقرة:٢٨٦}.

(٢)عَنْ أَبِي ذَرٍّ الْغِفَارِيِّ رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: (إِنَّ اللَّهَ تَجَاوَزَ عَنْ أُمَّتِي الْخَطَأَ وَالنِّسْيَانَ وَمَا اسْتُكْرِهُوا عَلَيْهِ).رواە ابن ماجە (٢٠٤٣)، صححه الألباني في "صحيح ابن ماجة".