دەقی وەڵام:

وەڵام: کۆکردنەوەی پارە بۆ ھەژارەکان یەکێکە لە کردەوە باشەکان ئەگەر مرۆڤ بە پاکی بۆ خوا بکات، وە کۆکردنەوەی خێر و صدقە لە خەڵک ئەمانەتە دەبێت مرۆڤ بە جوانی دابەش بکات و بیگەیەنێتە شوێنی پێویست، وە خێر و صدەقە ئەگەر کەمیش بێت شتێکی باشە و نابێت مرۆڤ بە شتێکی کەم دابنێت، چونکە لەوانەیە ئەو بڕە کەمە پێویستی یەکانی ھەژارێک پڕ بکاتەوە.

ئەو بڕەی پارەی کۆکراوەتەوە بۆ ھەژارەکان یان پارەی زەکاتە، یان پارەی خێری سونەتە، ئەگەر پارەی زەکات بێت ئەوە پارەی زەکات بۆ دەولەمەند حەڵاڵ نییە بە یەک دەنگی ھەموو زانایان.

زانایان دەلێن حەڕامە زەکات بدەیت بە دەولەمەند، بەلام خێری سونەت دروستە بدەیت بە دەولەمەند بە یەک دەنگی ھەموو زانایان، وە باشترە خێری سونەت بدەیت بە کەسێک پێویستی پێ ھەبێت نەک دەولەمەند.

ئیمام النووی ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (خێری سونەت بۆ دەولەمەند حەڵاڵە بێ ئەوەی جیاوازی ھەبێت لەنێوان زانایان، دروستە خێریان پێ بکەیت و پاداشت لەسەری وەردەگری، بەلام ئەگەر بدەیت بە کەسێکی پێویست باشترە، .....) "المجموع" (٢٣٦/٦).

ابن قدامە ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (ھەموو ئەوانەی حەڕامە زەکاتیان پێ بدەیت لە دەولەمەند و نزیکەکان و کافر و بێجگە لە ئەمانە، دروستە خێری سونەت پێیان بدەیت.) "المغني" (٢٧٦/٢).

ئەو کەسەی پارەی بۆ ھەژارەکان کۆ کردۆتەوە ئەم سێ ئەگەرەی ھەیە:

(١)کەسەکە خۆی ھەژارە، لەم حالەتە دروستە ئەو خێرە کەمە وەربگریت ئەگەر پێویستی پێی ھەبێت.

(٢)کەسەکە خۆی دەولەمەندە، لەم حالەتە دروستە نییە زەکات وەربگرێت، ئەگەر خێری سونەت بوو لەم حالەتەش دەبێت بدەیت بە ھەژارەکان، چونکە بۆ ھەژارەکان کۆت کردۆتەوە و بەناوی ھەژارەکان وەرتگرتووە و خەڵک متمانەی بە تۆ کردووە، بۆیە دەبێت بە ھەژارەکان بدەیت ئەگەر چی کەمیش بێت.

(٣)کەسەکە خۆی مام ناوەندە، لەم حالەتە نابێت زەکات وەربگرێت، ئەگەر خێری سونەت بوو لەم حالەتەش دەبێت بدەیت بە ھەژارەکان، چونکە بۆ ھەژارەکان کۆت کردۆتەوە و بەناوی ھەژارەکان وەرتگرتووە و خەڵک متمانەی بە تۆ کردووە، بۆیە دەبێت بە ھەژارەکان بدەیت ئەگەر چی کەمیش بێت