دەقی وەڵام:

وەڵام: جیاوازی هەیە لەنێوان زانایان سەبارەت بەگوتنی: (سَمِعَ اللهُ لِمَن حمِده، ربَّنا ولك الحمدُ)٫ دوو وتە هەیە:

یەکەم: هەندێک زانا بۆ ئەوە چوون گوتنی: (سَمِعَ اللهُ لِمَن حمِده، ربَّنا ولك الحمدُ) واجبە، کە ئەمە وتەی حەنابلە وئیسحاق و داود و ابن باز، ئەلبانی و ابن عثیمین، بەڵگە:

(۱)عن أبي هُرَيرةَ رضيَ اللهُ عنه، إنَّ رسولَ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم قال: (إذا قال الإمامُ: سَمِعَ اللهُ لِمَن حَمِدَه، فقولوا: ربَّنا لك الحمدُ) رواه البخاري (۷۹٦)، ومسلم (٤۰۹).

لەم فەرموودەیە فەرمانی کردووە، ئەسل لە فەرمان کردن بۆ واجبی یە.

(۲)عن رِفاعةَ بنِ رافعٍ في حديثِ المُسيءِ صلاتَه أنَّ رسولَ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم قال: (إنَّها لا تتمُّ صلاةُ أحدِكم حتَّى يُسبِغَ الوضوءَ كما أمَره اللهُ... ثم يُكبِّرُ ويركَعُ حتَّى تطمئِنَّ مفاصِلُه وتسترخيَ ثم يقولُ: سمِعَ اللهُ لِمَن حمِدَه) أخرجه أبو داود (۸٥۷)، والنسائي (۱۱۳٦)، والدارمي (۱۳٦۸)، وابن الجارود في (المنتقى) (۱۹٤)، والدارقطني (۳۱۹). حسن إسناده البزارُ (۹/۱۷۸)، واحتج به ابن حزم في (المحلى) (۲٥۷/۳)، وصحح الحديثَ الألبانيُّ في (صحيح أبي داود) (۸٥۷).

ئەم فەرموودەیە ئەسلە بۆ زانینی واجبەکانی نوێژ، هەموو ئەوانەی لەم فەرموودەیە باسکراوە واجبن.

(۳)عن أبي هُرَيرةَ رضيَ اللهُ عنه: (كان رسولُ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم إذا قامَ إلى الصَّلاةِ يُكبِّرُ حينَ يقومُ، ثم يُكبِّرُ حينَ يركَعُ، ثم يقولُ: سمِعَ اللهُ لِمَن حَمِدَه، حين يرفَعُ صُلْبَه مِن الرُّكوعِ، ثم يقولُ وهو قائمٌ: ربَّنا ولك الحمدُ) أخرجه البخاري (۷۸۹) ومسلم (۳۹۲).

گوتنی ئەم زیکرە کردەوەی بووە، پێغەمبەر درود و سەلامی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (صلُّوا كما رأيتموني أُصلِّي).

(٤)پێغەمبەر درود و سەلامی خوای لێ بێت بەردەوام بووە لەسەر گوتنی ئەم زیکرە، هیچ جار تەرکی نەکردووە بەڵگەیە واجبە.

دووەم: هەندێک زانای تر بۆ ئەوە چوون گوتنی: (سمِعَ اللهُ لِمَن حمِدَه، ربَّنا ولك الحمدُ)، سونەتە کە ئەمە وتەی زۆربەی زانایانە، حەنەفی و مالکی و شافعی یە، بەڵگە:

(۱)عن أبي هُرَيرةَ رضيَ اللهُ عنه، قال: (كان النبيُّ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم إذا قال: سمِعَ اللهُ لِمَن حمِدَه، قال: اللهمَّ ربَّنا ولك الحمدُ، وكان النبيُّ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم إذا ركَع، وإذا رفَع رأسَه يكبِّرُ، وإذا قام مِن السَّجدتينِ قال: اللهُ أكبَرُ) رواه البخاري (۷۹٥)، ومسلم (۳۹۲).

(۲)عن أبي هُرَيرةَ رضيَ اللهُ عنه، أنَّ رسولَ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم قال: (إذا قال الإمامُ: سمِعَ اللهُ لِمَن حمِدَه، فقولوا: ربَّنا لك الحمدُ؛ فإنَّه مَن وافَق قولُه قولَ الملائكةِ، غُفِرَ له ما تقدَّمَ مِن ذَنْبِه) رواه البخاري (۷۹٦)، ومسلم (٤۰۹).

(۳)ئەگەر واجب بوایا بە سوجدەی سەهو لانەدەچوو وەک ڕوکنەکان.

ئیمام النووی ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (تەسبیح و هەموو زیکرەکانی تری ڕکوع و سوجدە، وە وتەی: سمِع الله لمن حمِده، وربنا لك الحمد، وە تەکبیرەکانی تر بێجگە لە تەکبیری ئیحرام هەموو ئەمانە سونەتن، ئەگەر تەرکی بکات تاوانبار نابێت و نوێژی دروستە، جا چ بە ئەنقەست تەرکی بکات یان سەهو بکات، بەڵام باش نییە بە ئەنقەست تەرکی بکات، ئەمە مەزهەبی ئێمەیە و وتەی مالک و ئەبو حەنیفە و زۆربەی زانایانە) المجموع (۳/٤۱٤).

ابن باز ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (واجبە لەسەر نوێژخوێن نوێژ بکات بەو شێوەیە کە پێغەمبەر صلَّى اللهُ عليه وسلَّم کردوویەتی، تەکبیر دەکات لە شوێنی خۆی، وە وتەی سمع اللە لمن حمدە ربنا ولك الحمد، دەبێت لە شوێنی خۆی بڵێت، هەر کەسێک پێچەوانە بکات بە سەهو هیچ تاوانی لەسەر نییە، وە لەسەریەتی سوجدەی سەهو ببات ئەگەر ئیمام بێت یان بەتەنیا بێت) مجموع فتاوى ابن باز (۲۹/۲۸۷).

ابن قدامة ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (ئەوەی بەناوبانگ بێت لە ئیمام ئەحمەد تەکبیرەی چوونە سوجدە و هەستانەوە، وە تەسبیحی ڕکوع و سوجدە و وتەی: سمع الله لمن حمده، وربنا ولك الحمد، و وتەی: ربي اغفر لي لەنێوان دوو سوجدەکان، وە تەحیاتی یەکەم هەموو ئەمانە واجبن، ئەمە وتەی ئیسحاق و داودە) المغنی (۱/۳٦۲).

ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (ئەگەر وتەی: سمع الله لمن حمده٫ تەرک بکات ئەوە واجبێکی تەرک کردووە، تەرک کردنی واجب دەبێت سوجدەی سەهو بۆی ببەیت) مجموع فتاوى ورسائل العُثَيمين (۱٦/۳۱۳).