دەقی وەڵام:

وەڵام: زانایان دەڵێن بۆ تەکبیرەی ئیحرام دەبێت تەنها (اللە أکبر) بڵێیت، کە ئەمە وتەی مالکی و حەنابلە و وتەی کۆنی شافعی و داود الظاهری و ابن قیم و ابن عثیمینە، بەڵگە:

(١)عن عليِّ بنِ أبي طالبٍ رضيَ اللهُ عنه، قال: قال رسولُ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم: (مِفتاحُ الصَّلاةِ: الطُّهورُ، وتحريمُها: التَّكبيرُ، وتحليلُها: التَّسليمُ) رواە أبو داود (٦١)، والترمذي (٣)، وابن ماجە (٢٢٤).

ڕووی کردنە بەڵگە: ئەم تەکبیرەە للعهدە، واتە ئەو تەکبیرەی زانراو کە اللە أکبرە.

(٢)عن عليِّ بنِ أبي طالبٍ رضيَ اللهُ عنه: (أنَّ النبيَّ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم كان إذا قام إلى الصَّلاةِ قال: اللهُ أكبَرُ...) رواە مسلم (٧٧١) بلفظ: (إذا استفتح الصلاة کبر)، وأبو داود (٧٣٠)، والترمذي (٣٤٢١)، والنسائي (٢/١٢٩)، والبزار (٢/١٦٩) (٥٣٦) واللفظ لە.

(٣)عن أبي حُمَيدٍ السَّاعديِّ رضيَ اللهُ عنه، قال: (كان رسولُ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم إذا قام إلى الصَّلاةِ اعتَدَل قائمًا، ورفَع يديه، ثم قال: اللهُ أكبَرُ) رواە أبو داود (٧٣٠)، والترمذي (٣٠٤)، وابن ماجە (٧٠٩).

(٤)عن رِفاعةَ بنِ رافعٍ رضيَ اللهُ عنه، أنَّ النبيَّ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم قال: (لا تتِمُّ صلاةٌ لأحَدٍ مِن النَّاسِ حتَّى يتوضَّأَ فيضَعَ الوُضوءَ مواضِعَه ثم يقولَ: اللهُ أكبَرُ....) رواە أبو داود (٨٥٧) واللفظ لە، والنسائي (١٠٥٣)، والدارمي (١٣٦٨)، والطبراني (٥/٣٨) (٤٥٢٦)، صححە الألباني في (صحیح سنن أبي داود (٨٥٧).

(٥)عن أبي هُرَيرةَ رضيَ اللهُ عنه، أنَّ رسولَ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم قال للأعرابيِّ: (إذا قُمْتَ إلى الصَّلاةِ فكبِّرْ) رواە البخاري (٧٥٧)، ومسلم (٣٩٧). ڕووی کردنە بەڵگە: هەموو ئەم فەرموودانە اللە أکبر یان گوتووە، ئەمە بەڵگەیە دەبێت اللە أکبر بگوترێ.

(٦)نقل نەکراوە لە پێغەمبەر صلی اللە علیە وسلم وشەی تری گوتبێت، هەروەها نقل نەکراوە لە هاوەڵانیش وشەی تریان گوتبێت.

(٧)ئەم وشانە تەوقیفین دەبێت بەو شێوەیە بگوترێ کە دەق لەسەری هاتووە، نابێت بگوڕدرێ بە وشەی تر.

ئیمام النووی ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (وتەی: "اللە أکبر" ئەمەیان دروستە بە یەک دەنگی هەموو زانایان، ئیمام شافعی دەڵێت: اللە أکبر دروستە، بێجگە لە اللە أکبر دروست نییە، ئیمام مالک دەڵێت: هیچ وشەی تر دروست نییە ئیلا اللە أکبر نەبێت) شرح صحیح مسلم (٤/٩٦).

ابن قدامە ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (نوێژ دانامەزرێت مەگەر بە گوتنی اللە أکبر نەبێت، کە ئەمە وتەی حەنابلە و ئیمام مالک و ابن مسعود و طاوس و ئەیوب و ثەوری و شافعی یە) المغني (١/٣٣٣).

ابن قیم ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (ئیمام ئەحمەد و مالک و زۆربەی پێشینەکان تەنها وشەی اللە أکبر دیار دەکەن، وتەی ڕاست وتەی زۆربەی زانایانە تەنها اللە أکبر دەڵێیت) حاشیة ابن قیم علی سنن أبي داود (١/٩٢).

ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (ئەگەر یەکێک وشەی تر بڵێت دەلالەت لەسەر گەورەی بکات، وەک ئەوەی بڵێت: اللە أعظم، یان اللە أجل، یان اللە أعز، یان اللە أعلم، ئەوە ئەمەیان دروست نییە، دەبێت ئیلا اللە أکبر بڵێت، هیچ وشەی تر جێگای ناگرێتەوە مەگەر کەسێک نەتوانێت بڵێت) فتح ذي الجلال والإکرام (٣/٢٨).