دەقی وەڵام:

جیاوازی هەیە لەنێوان زانایان سەبارەت بە حوکمی تەکبیرەکانی انتقال، دوو وتە هەیە:

یەکەم: زۆربەی زانایان بۆ ئەوە چوون تەکبیرەکانی انتقال سونەتن واجب نین، کە ئەمە وتەی حەنەفی و مالکی و شافعی یە، بەڵکو هەندێک زانا ئیجماع نقل دەکەن بەڵام ئیجماع ڕاست نییە، بەڵگە:

(١)عن أبي هُرَيرةَ رضيَ اللهُ عنه، قال: إنَّ رجلًا دخَل المسجدَ، ورسولُ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم جالِسٌ في ناحِيةِ المسجدِ، فصلَّى ثم جاء فسلَّم عليه، فقال له رسولُ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم: (وعلَيكَ السَّلامُ، ارجِعْ فصلِّ؛ فإنَّك لم تُصَلِّ، فرجَع فصلَّى ثم جاء فسلَّم، فقال: وعلَيكَ السَّلامُ، فارجِعْ فصلِّ؛ فإنَّك لم تُصَلِّ، فقال في الثَّانيةِ، أو في التي بعدَها: علِّمْني يا رسولَ اللهِ، فقال: إذا قُمْتَ إلى الصَّلاةِ فأسبِغِ الوُضوءَ، ثم استقبِلِ القِبلةَ فكبِّرْ، ثم اقرَأْ بما تيسَّر معَك منَ القرآنِ، ثم اركَعْ حتَّى تَطمَئِنَّ راكِعًا، ثم ارفَعْ حتَّى تستوِيَ قائِمًا، ثم اسجُدْ حتَّى تَطمَئِنَّ ساجِدًا، ثم ارفَعْ حتَّى تَطمَئِنَّ جالِسًا، ثم اسجُدْ حتَّى تَطْمَئِنَّ ساجِدًا، ثم ارفَعْ حتَّى تَطمَئِنَّ جالِسًا، ثم افعَلْ ذلك في صلاتِكَ كلِّها) رواه البخاري (٦٢٥١)، ومسلم (٣٩٧).

لەم فەرموودەیە پێغەمبەر صلی اللە علیە وسلم فەرمانی نەکردووە بە گوتنی تەکبیرەکانی انتقال، بەڵکو تەنها فەرمانی کردووە بە گوتنی تەکبیرەکانی ئیحرام.

ئیمام النووی ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (تەسبیح و هەموو زیکرەکانی تری ڕکوع و سوجدە، وە وتەی: سمِع الله لمن حمِده، وربنا لك الحمد، وە تەکبیرەکانی تر بێجگە لە تەکبیری ئیحرام هەموو ئەمانە سونەتن، ئەگەر تەرکی بکات تاوانبار نابێت و نوێژی دروستە، جا چ بە ئەنقەست تەرکی بکات یان سەهو بکات، بەڵام باش نییە بە ئەنقەست تەرکی بکات، ئەمە مەزهەبی ئێمەیە و وتەی مالک و ئەبو حەنیفە و زۆربەی زانایانە) المجموع (۳/٤۱٤).

دووەم: هەندێک زانای تر بۆ ئەوە چوون تەکبیرەکانی انتقال واجبن، کە ئەمە وتەی حەنابلەیە و ئیسحاق بن راهویە و هەندێك ظاهری و ابن باز و ابن عثیمینە، بەڵگە:

(١)عن أبي هريرة قال: قال النبيُّ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم: (إنَّما جُعِلَ الإمامُ لِيؤتَمَّ به، فإذا كبَّرَ فكبِّروا، وإذا ركعَ فاركعوا، وإذا قال: سَمِعَ اللهُ لِمَن حَمِدَه، فقولوا: ربَّنا ولك الحَمدُ، وإذا سجَدَ فاسجُدوا، وإذا صلَّى جالسًا، فصَلُّوا جلوسًا أجمعونَ) رواه البخاري (٧٣٤)، ومسلم (٤١٤).

ئەم فەرموودەیە گشتی یە هەموو تەکبیرەکانی نوێژ دەگرێتەوە تەکبیرەی ئیحرام و انتقال دەگرێتەوە.

(٢)عن أبي هُرَيرةَ رضيَ اللهُ عنه، قال: (كان رسولُ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم إذا قام إلى الصَّلاةِ يكبِّرُ حين يقومُ، ثم يكبِّرُ حين يركَعُ ثم يقولُ: سمِعَ اللهُ لِمَن حمِده حين يرفَعُ صُلبَه مِن الرُّكوعِ، ثم يقولُ وهو قائمٌ: ربَّنا ولك الحمدُ، ثم يكبِّرُ حين يَهْوِي ساجدًا، ثم يكبِّرُ حين يرفَعُ رأسَه، ثم يكبِّرُ حين يسجُدُ، ثم يكبِّرُ حين يرفَعُ رأسَه، ثم يفعَلُ مِثلَ ذلك في الصَّلاةِ كلِّها حتَّى يقضيَها، ويكبِّرُ حين يقومُ مِن المَثْنى بعد الجلوسِ، ثم يقولُ أبو هُرَيرةَ: إنِّي لَأشْبَهُكم صلاةً برسولِ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم) رواه البخاري (٨٠٣) بمعناه، ومسلم (٣٩٢) واللفظ له.

ئەم فەرموودەیە بەڵگەیە پێغەمبەر صلی اللە علیە وسلم تەکبیرەی انتقالی گوتووە، هەروەها دەفەرمووێت: (صلُّوا كما رأَيتُموني أُصلِّي).

(٣) پێغەمبەر صلی اللە علیە وسلم بەردەوام بووە لەسەر گوتنی تەکبیرەی ئیحرام، ئەگەر سونەت بوایا یەک جار تەرکی دەکرد.

(٤)تەکبیرەی انتقال شعارە بۆ نقل بوون لە ڕوکنێک بۆ ڕوکنێکی تر، دەبێت ئەمە بکرێت بۆ نقل بوون لە ڕوکنێک بۆ ڕوکنێکی تر.

ابن قدامة ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (ئەوەی بەناوبانگ بێت لە ئیمام ئەحمەد تەکبیرەی چوونە سوجدە و هەستانەوە، وە تەسبیحی ڕکوع و سوجدە و وتەی: سمع الله لمن حمده، وربنا ولك الحمد، و وتەی: ربي اغفر لي لەنێوان دوو سوجدەکان، وە تەحیاتی یەکەم هەموو ئەمانە واجبن، ئەمە وتەی ئیسحاق و داودە) المغنی (۱/۳٦۲).

ابن باز ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (واجبەکانی نوێژ هەشتن: هەموو تەکبیرەکان جگە لە تەکبیرەی ئیعرام، وە گوتنی وتەی: سمِع الله لِمَن حمِده بۆ ئیمام و ئەوەی بەتەنیا نوێژ دەکات) مجموع فتاوى ابن باز (٣/٢٩١).

ئەگەر بڵێی تەکبیرەکانی نوێژ واجبن ئەوە ئەم وتەیە وتەیەکی بەهێزە، چونکە:

١-پێغەمبەر صلی اللە علیە وسلم فەرمانی کردووە.

٢-کردەوەی پێغەمبەر بووە صلی اللە علیە وسلم هیچ جار تەرکی نەکردووە.

٣- تەکبیرەی انتقال شعارە بۆ نقل بوون لە ڕوکنێک بۆ ڕوکنێکی تر.