دەقی وەڵام:

وەڵام: هەموو زانایان یەک دەنگن نوێژ تەرک کردن لە تەمبەڵی لە تاوانە گەورەکان و کەسەکە تووشی کوفر بووە، بەڵام جیاوازی هەیە لەنێوان زانایان کوفرەکە کوفری گەورەیە یان بچووکە، هەندێک زانا بۆ ئەوەی چوون کوفری گەورەیە و هەندێک زانای تر بۆ ئەوە چوون کوفری بچووکە.

ئەگەر بڵێین نوێژ نەکەر موسلمانە لەم حالەتە گومانی تێدا نییە دروستە داوای لێ خۆش بوونی بۆ بکەیت، ئەگەر بڵێین کافرە لەم حالەتە جیاوازی هەیە لەنێوان زانایان دروستە داوای لێ خۆش بوون و ڕەحمەت بۆ کافری زیندوو بکەیت، دوو وتە ھەیە:

یەکەم: ھەندێک زانا دەلێن دروستە دوعای ڕەحمەت و لێ خۆش بوون بۆ کافری زیندوو بکەیت.

دووەم: ھەندێک زانای تر دەلێن دروست نییە دوعای ڕەحمەت و لێ خۆش بوون بۆ کافری زیندوو بکەیت.

ابن تیمییە ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (سەبارەت بە دوعای ڕەحمەت و لێ خۆش بوون بۆ کافری زیندوو زۆر وتە ھەیە زانایان وتەیان ھەیە کە دروستە، نەک مەبەست بە لێ خۆش بوون ئەوە بێت ئەگەر لەسەر شیرک و کوفر مرد بێت، نەک ڕەحمی پێ ببات کەچی بگات بە خوا کافرە، بەلکو دوعا کردن بۆی بۆ ئەوە بێت کە ھۆکار بێت بۆ لێ خۆش بوون و ڕەحم پێدا بردن بۆ ئەوەی تەوفیقی بدرێت بۆ ئیسلام، ئەمە یەکێک لە ڕووەکانە لە وتەی خوای گەورە لەسەر زمانی ابراھیم سەلامی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: "رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيراً مِنَ النَّاسِ فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي وَمَنْ عَصَانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ" {إبراهيم: 36}، وتەی پێغەمبەر دروود و سەلامی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: "اللهُمَّ اِغْفِرْ لِقَوْمِي فَإِنَّهُمْ لَا يَعْلَمُونَ" - رواه البخاري ( 3290 ) ومسلم ( ١٦٩٢).

واتە: یا اللە لە تاوانی قەومی من خۆش بە چونکە ئەوان نازانن). مجموع الفتاوى (١٢/٤٨٩).

ابن قیم ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: ( "وَمَنْ عَصَانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ" لەم ئایەتە نەی فەرموو: "فإنك عزيز حكيم" واتە: ئەگەر تۆ لێیان خۆش ببیت و ڕەحمیان پێ بکەیت بەوەی تەوفیقیان بدەیت لە شیرک بگەڕێنەوە بۆ یەکتاپەرستی وە لە سەرپێچی بۆ گوێڕایەلی ھەروەک فەرموودە ھاتووە دەفەرمووێت: "اللهُمَّ اِغْفِرْ لِقَوْمِي فَإِنَّهُمْ لَا يَعْلَمُونَ"). مدارج السالكين (١/٣٦-٣٧).

قرطبی ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (زۆر لە زانایان دەلێن ھیچی تێدا نییە و دروستە پیاو دوعا بۆ دایک و باوکی خۆی بکات ئەگەر کافر بن، وە داوای لێ خۆش بوونی بۆی بکات ئەگەر زیندوو بن، بەلام ئەگەر مرد بێت ئەوا ئومێد ئەوە بڕا و دوعای بۆ ناکرێت). تفسير القرطبي (٨/٢٧٤).

باشتر وایە دوعای ھیدایەت بۆی بکەیت، ئەگەر دوعای ڕەحمەت بۆی بکەیت ھیچ ڕێگری نییە ئەگەر مەبەستت ڕەحم پێدا بردن بێت بۆ ھیدایەت و ئیسلام، واللە أعلم.