دەقی وەڵام:

وەڵام: زانایان دەلێن یەکێک لە گرینگترین بنچینەکانی ئەھلی سونە ئەوەیە کەس کافر ناکەن بە تاوانی گەورە جگە لە شیرکی گەورە نەبێت، جا تاوانەکە زۆر دووبارە بکاتەوە یان کەم.

زانایان دەلێن کەسێک کە تاوان دەکات، یان زینا دەکات ئەم چوار حالەتانەن:

یەکەم: کەسێک تاوان دەکات و تاوانەکە حەڵاڵ دەکات شوێن ھەواو ئارەزووی خۆی دەکەوێت، وە دەزانێت بەڵگە ھاتووە بۆ حەڕامی ئەم تاوانە یان ھەموو زانایان یەک دەنگن لەسەری و ھیچ شوبھە نەماوە لەسەری، ئەمەیان کوفرە بە یەک دەنگی ھەموو زانایان.

دووەم: کەسێک تاوان دەکات و تاوانەکەی پێ حەڵاڵ، بەڵام بەڵگەی لەدەستە یان تأویلی ھەیە، ئەمەیان کافر نابێت چونکە تأویلی ھەیە، بەڵام زینا هیچ تأویل نیە و دەقی بڕاوە لەسەری هاتوون و هیچ عوزری لێ وەرناگیرێت.

سێیەم: کەسێک تاوان دەکات چونکە تاوانە و حەڕامە، یان چونکە حەڕامکراوە، دەلێن ئەمە کوفرە چونکە ڕقی لە دین و ڕقی لەو حەڕامکراوەیەیە "واتە ڕقی لەوەیە کە حەڕامکراوە"، ھەر کەسێک ڕقی لە دین بێت یان حوکمی خوای پێ ناخۆش بێت کە فلانە شت حەڵاڵە و فلانە شت حەڕامە ئەوە کوفرە پەنا بەخوا.

چوارەم: کەسێک تاوان دەکات و باوەڕی وایە خوای گەورە حەڕامی کردووە و حەڕامە، وە خۆشی بە تاوانبار دەزانێ و شوێن ھەواو ئارەزووی خۆی کەوتووە بۆ تاوان، ئەمەیان کوفر نییە.

ابن قدامە ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (ھەر کەسێک باوەڕی وابێت شتێک حەڵاڵە کەچی ھەموو زانایان یەک دەنگن لەسەر حەڕامی، وە حوکمەکەش دیاربێت لەناو موسڵمانان، وە شوبھەکانیش لاچوو بێت لەسەر دەقەکان، وەک حەڕامی گۆشتی بەراز و زینا و شتی تری وەک ئەمانە کە جیاوازی نییە لە نێوان زانایان، ئەوە کوفرە). المغني (٩/ ١١-١٢).

کەواتە تاوانی گەورە کوفر و شیرکی گەورە نین و خاوەنەکەی لە دین دەرناچێت، جگە لەوە نەبێت هەندێک زانا دەڵێن هەموو تاوانێکی گەورە شیرکی بچووکیشە، کە ئەمە وتەیەکی ڕاست نیە، واللە أعلم.