دەقی وەڵام:

وەلام // گومانی تێدا نییە چەندین فەرموودە ھاتوون سەبارەت ڕەش بینی کە مرۆڤ نابێت ڕەش بین بێت بە کات و شوێن و شتی تر ، بەلام سەبارەت بە ئافرەت و خانوو و ئەسپ فەرموودە ھاتووە :

عَنْ ابْنِ عُمَرَ قَالَ ذَكَرُوا الشُّؤْمَ عِنْدَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : (( إِنْ كَانَ الشُّؤْمُ فِي شَيْءٍ فَفِي الدَّارِ وَالْمَرْأَةِ وَالْفَرَسِ )) رواە البخاري (5094) ومسلم (2252) .

واتە : ئەگەر ڕەش بینی لە شتێک دا ھەبێت ئەو لە خانوو و ئافرەت و ئەسپ دایە .

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : (( الشُّؤْمُ فِي الْمَرْأَةِ وَالدَّارِ وَالْفَرَسِ )) رواە البخاري (5093) ومسلم (2252) .

واتە : ڕەش بینی لە ئافرەت و خانوو و ئەسپ دایە .

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ : قَالَ رَجُلٌ : يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّا كُنَّا فِي دَارٍ كَثِيرٌ فِيهَا عَدَدُنَا وَكَثِيرٌ فِيهَا أَمْوَالُنَا فَتَحَوَّلْنَا إِلَى دَارٍ أُخْرَى فَقَلَّ فِيهَا عَدَدُنَا وَقَلَّتْ فِيهَا أَمْوَالُنَا ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : (( ذَرُوهَا ذَمِيمَةً )) أبوداود (3924) ، والحديث حسنه الألباني في صحيح أبي داود.

واتە : ئەنەس خوای لێی ڕازی بێت دەلێت : پیاوێک گوتی ئەی پێغەمبەری خوا ئێمە لە خانوویک دا بووین ژمارەمان زۆر بوو وە ماڵمان زۆر بوو ، دوای لەو خانووە رۆیشتین چووین بۆ خانوویێکی تر ژمارەمان کەم بوو واتە چەند کەس لە مالی ئێمە مردن وە سەروەت و سامانیشمان کەم بوو واتە هەژار بووین ، پێغەمبەر سەلامی فەرمووی : (( واز لەو خانووە بهێنن خانوویێکی باش نییە )) .

زانایان چەند وتەیان سەبارەت بە ڕەش بینی بەم سێ شتانە و ئەو فەرموودانەی ھاتوون نەھی لە ڕەش بینی کردووە و بەلکو بە شیرک وەسفی کردووە :

یەکەم / هەندێک زانا دەلێن تەنها لەم سێ حالەتە رەش بینی دروستە مرۆڤ پێی تاوانبار نابێت و شیرک نییە .

دووەم / هەندیکی تر دەلێن ڕەش بینی وەک مەجاز بەکارهاتووە ، ڕەش بینی بە خانوو لەبەر دراوسێ ی خراپە ، وە بە ژن لەبەر منال نەبوونە ، وە ئەسپ لەبەر جیهاد نەکردنە بەو ئەسپە جا لەبەر هەر سەبەبێک .

سێیەم/ هەندێک تر دەڵین فەرموودەی ابن عمر بە راشکاوانە نالێت ڕەش بیینی لەئەمانەدا ھەیە ، بەلکو دەلێت ئەگەر هەبێت کەواتە ڕەش بینی لە هەموو شتیک دا حەرامە بەلام دەلێن ئەی چ لە فەرموودەی ئەنەس دەکەیت کە روون ئاشکرایە ؟! دەلێن لەوانەیە لەبەر ھۆکاری تر بێت کە فەرموودە باسی نەکردووە .

چوارەم / هەندێک تر دەلێن ئەم فەرموودەیە باسی ڕەش بینی دەکات بەم سێ شتانە منسوخە بە ئایەتی ۲۲ سورەت حدید ، کەواتە ڕەش بینی بە ھەموو شێوەیەک حەڕامە و شیرکە .

وتەی ڕاست ڕەش بینی ھەمووی زەم کراوە و ھیچ شتێک لە خانوو و ژن و ئەسپ سوود و زیان بە مرۆڤ ناگەیەنن ئیلا بە ئیزنی خوای گەورە نەبێت ، خوای گەورە مرۆڤ تاقی دەکاتەوە بە ئافرەتی خراپ و مامەلەی ناخۆش یان بە خانووێک مرۆڤ تیایدا ماندوو بێت یان ڕزقی کەم بێت ، دروستە بۆ مرۆڤ خۆی لێی ڕزگار بکات ھەلاتن لە قەدەری خوا بۆ قەدەری خوا نەوەک تووشی ڕەش بینی ببیت .

کەواتە ئەگەر کەسێک لە خانووێک دڵ تەنگ بێت یان ڕزقی کەم بێت یان ئوتومبێلی نقصی زۆر بێت و مەسرەفی زۆر بێت یان تووشی بەلاو ناخۆشی ببێت ، ئەوا باشتر وایە خۆی لێی ڕزگار بکات لە قەدەری خوا ڕا بکات بۆ قەدەری خوا وەک خۆ پاراستن نەوەک تووشی ڕەش بینی ببیت ، خانوو و ژن و ئەسپ ھیچ سوود و زیانیان بەدەست نییە ئیلا خوا نەبێت ، ھەر کەسێک باوەڕی وابێت سوود زیان بە دەست ئەمانەیە ئەوا تووشی شیرکی گەورە بووە ، وە ھەر کەسێک ئەم سێ شتانە بە ھۆکار دابنێت بۆ ڕەش بینی دەلێن شیرکی بچووکە . ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ