دەقی وەڵام:

وەڵام: زانایان سەبارەت بە ڕێبوار (ابن سبیل) دەڵێن:

١ـ ڕێبوار (ابن سبیل): کەسێکی غەریبە هیچی بەدەستەوە نییە بۆ گەڕانەوە بۆ شاری خۆی، ئەگەر چی لە شاری خۆی دەوڵەمەندیش بێت، چونکە ناتوانێ بگەڕێتەوە و بگاتە مال و سامانی خۆی و سوودی لێ وەربگرێت، وەک ئەوە وایە مالی نەبێت. (المغني) لابن قدامة (٦/٤٨٥).

٢ـ زەکات نادرێت بەو کەسەی پارەی لێ بڕاوە لە سەفەری تاوان ئەگەر تەوبەی نەکردبێت، کە ئەمە وتەی زۆربەی زانایانە، وتەی مالکی و شافعی و حەنابلەیە و ظاهری یەکانە، نموونە: کەسێک دایک و باوکی ئەزیەت داوە دەیەوێت بگەڕێتەوە لایان، یان کەسێک هەڵاتووە لە خاوەنی قەرز یان خێزانی دەیەوێت بگەڕێتەوە لایان. (المغني) لابن قدامة (٦/٤٨٢)، (حاشية الروض المربع) لابن قاسم (٣/٣٢١).

٣ـ زانایان دەڵێن هەر کەسێک سەفەری نەکردبێت زەکاتی پێ نادرێت لە بەشی ڕێبوار، کە ئەمە وتەی هەر چوار مەزهەبەکانە، چونکە ڕێبوار کەسێکی غەریبە هیچی بەدەستەوە نییە بۆ گەڕانەوە بۆ شاری خۆی، ئەو کاتە دەبێتە ڕێبوار کە سەفەر دەکات، ئەوەی هێشتا لەشاری خۆیەتی مسافر نییە. (الحاوي الكبير) للماوردي (٨/٥١٣)، (حاشية الروض المربع) لعبد الرحمن بن محمد بن قاسم (٣/٣٢١)، (الشرح الممتع) لابن عُثيمين (٦/٢٤٥).

٤ـ ڕێبوار ئەوەندەی پێ دەدرێت کە بەشی بکات بۆ گەیشتن بە شاری خۆی، کە ئەمە وتەی هەر چوار مەزهەبەکانە، چونکە پێویستی یەکەی بە گەیشتنەوە بە شاری خۆی تەواو دەبێت. (المغني) لابن قدامة (٦/٤٨٥).

٥ـ زانایان دەڵێن مەرج نییە ڕێبوار قەرز بکات ئەگەر خەڵکیش لەوشارە قەرزی پێ بدەن، دروستە زەکاتی پێ بدرێت لەم حاڵەتە، کە ئەمە وتەی زۆربەی زانایانە، وتەی حەنەفی و شافعی و حەنابلەیە، وتەیەکە لە وتەکانی مالکی، چونکە ڕێبوار لەو کەسانەیە کە زەکاتی پێ دەشێت بە ڕەهایی (مطلق)ی، هیچ مەرجی دانەناوە ئەگەر توانای قەرز کردنی هەبێت زەکاتی پێ ناشێت.

٦ـ هیچ جیاوازی نییە لەنێوان سەفەری کورت و درێژ. (الشرح الممتع) (١٥٤ـ١٥٦/ ٦).