دەقی وەڵام:

وەڵام: هەموو زانایان یەک دەنگن ڕۆیشتنی زۆر لەناو نوێژدا نوێژ بەتاڵ دەکاتەوە.

ابن حجر ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (هەموو فوقەهاکان یەک دەنگن ڕۆیشتن لەناو نوێژی واجبدا نوێژ بەتاڵ دەکاتەوە). (فتح الباري) (٣/٨٣).

ابن حزم بۆ ئەوە چووە کردەوەی زۆر لەناو نوێژ بەتاڵی ناکاتەوە مادەم شەرع ڕێگەی داوە، نموونە: چوونە پێش بۆ پاڵ نان بەوەی دەیەوێت بە بەردەم نوێژدا بڕوات.

ابن حزم ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (هەموو کردەوەیەکی ڕێگەپێدراو لەناو نوێژدا بە دەقی شەرعی زۆر و کەمەکەی ڕێگەپێدراوە). (المحلى) (٣/٧٩).

ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (جوولە کردن لەناو نوێژ ئەسڵ وایە باش نییە مەگەر بۆ پێویستی،  جوولە دابەش دەکرێت بۆ پێنج بەش:

بەشی یەکەم: جوولەی واجب.

بەشی دووەم: جوولەی حەڕام.

بەشی سێیەم: جووکە مەکروھ.

بەشی چوارەم: جوولەی سونەت.

بەشی پێنجەم: جوولە ڕێگە پێدراو.

یەکەم: (جوولەی واجب): ئەو جوولانەیە کە دروستی نوێژی لەسەر وەستاوە، وەک ئەوەی بیبینێت مێزەری "جامانەی" پیسایی پێوە بێت، دەبێت جوولەی پێ بکات بۆ لادانی و لەسەر داکەنینی، چونکە پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت جبریل ھاتە لای نوێژی بۆ خەلک دەکرد، خەبەری پێدا کە نەعلەکانی پیسایی پێوەیە، نەعلی داکەناند لەناو نوێژ و بەردەوام بوو. رواه أبو داود (٦٥٠)، وصححه الألباني في الإرواء (٢٨٤).

نموونەی تر کەسێک خەبەری پێ دەدات کە ڕووی لە قیبلە نییە، واجبە لەسەری ڕوو بکاتە قیبلە لەناو نوێژدا.

دووەم: (جوولەی حەڕام): زۆر جوولە کردنە بەدوای یەک بێ ئەوەی پێویستی پێی ھەبێت، چونکە جوولەی ھاوشێوەی ئەمانە نوێژ بەتاڵ دەکاتەوە، ئەو جوولەی نوێژ بەتاڵ دەکاتەوە حەڵاڵ نییە بکرێت، چونکە لە بابەتی بەکەم دانانی ئایەتەکانی خوای گەورەیە.

سێیەم: (جوولەی سونەت): جوولە کردنە بۆ کردەوەی سونەتی نوێژ، وەک ئەوەی جوولە بکات بۆ ڕاست بوونی ڕیز، یان بۆشاییەک دەبێت لە ڕێزی پێشەوەی پێش خۆی، پێش دەکەوێت لەناو نوێژ دایە، یان بۆشایی کەوتۆتە ناو ڕیز جوولە دەکات بۆ ئەوەی پڕی بکاتەوە، یان جوولەی تری ھاوشێوەی ئەمانە دێتەدی بە کردنی کردەوەی سوننەت، چونکە ئەمە دەکرێت بۆ تەواو کردنی نوێژ ، لەبەر ئەوە ابن عباس کاتێک نوێژی کرد لەگەڵ پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت، لە لای چەپ وەستا سەری گرت و ھێنایە لای ڕاست لە پشتەوە ھێنایە لای ڕاست. [متفق عليه].

چوارەم: (جوولەی ڕێگە پێدراو): جوولەی کەم بۆ حاجەتێک، یان زۆری پێویست وەک ھەلگرتنی ئومامەی کچی زەینبی کچی پێغەمبەر کە دەکاتە باپیری لە دایک، کاتێک ھەلدەستا ھەلیدەگرت، کاتێک دەچووە سوجدە دایدەنا. رواە البخاري (٥٩٩٦)، ومسلم (٥٤٣).

سەبارەت بە جوولەی زۆری پێویست، نموونە نوێژ کردن کاتی جیھاد کردن، خوای گەورە دەفەرمووێت: (حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلاةِ الْوُسْطَى وَقُومُوا لِلَّهِ قَانِتِينَ* فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجَالاً أَوْ رُكْبَاناً فَإِذَا أَمِنْتُمْ فَاذْكُرُوا اللَّهَ كَمَا عَلَّمَكُمْ مَا لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ) [البقرة:٢٣٨-٢٣٩]، چونکە ئەوەی نوێژ دەکات و دەڕوات گومانی تێدا نییە زۆر جوولە دەکات و لەسوودی نوێژە و بەتاڵ نابێت.

پێنجەم: (جوولەی مەکروھ): بێجگە لەو جولانەی باسمان کرد ھەر جوولەیەک بکرێت ئەسڵ وایە باش نییە، لەسەر ئەمە بەوانە دەلێین ئەوانەی جوولە دەکەن جوولەکانیان باش نییە لەناو نوێژ، پاداشتی نوێژ کەم دەکاتەوە، ئەم حالەتە لەلای زۆر خەلک ھەیە، ھەیە دەست لە کاتژمێر یان لە قەلەم یان لە جامانە یان لە لووت یان لە ڕیش دەدات یان شتی تری ھاو شێوەی ئەمانە، ھەموو ئەمانە لە جۆری مەکروھن مەگەر زۆر بێت و بەدوای یەک بێت ئەو کات نوێژ بەتاڵ دەبێتەوە). مجموع الفتاوى (١٣/ ٣٠٩ـ٣١١).