دەقی وەڵام:

وەڵام: خوای گەورە دەفەرمووێت: (لَقَدْ خَلَقْنَا ٱلْإِنسَٰنَ فِيٓ أَحْسَنِ تَقْوِيمٖ)، ئەم ئایەتە دوو مانای هەیە:

١ـ مەبەست پێی جوانی شێوە و کەمالی عەقڵ و گەنجاتی و هێز و توانایە، وە وتەی: (وأَسْفَلَ سَافِلِينَ)، لاوازی و پیری یە، وەک وتەی: (وَمَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ) [يس: ٦٨]، هەروەها وتەی: (ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَشَيْبَةً) [الروم: ٥٤].

٢ـ واتە: ئێمە مرۆڤمان دروستکردووە لەسەر فیترەتی ئیمان، وە وتەی: (وأَسْفَلَ سَافِلِينَ)، کوفر و شێوانی شێوەیەتی لەناو ئاگر، لەسەر ئەمە )الاستثناء متصل)ە، چونکە ئەوەی ئیمان دێنێت و کردەوەی باش ئەنجام دەدات ناخرێنە دۆزەخ. (تفسير ابن جزي) (٢/٢٩٤).

ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (بەڕاستی ئێمە مرۆڤمان دروستکردووە لەسەر جوانترین و باشترین شێوە و فیترەت، هیچ دروستکراوێک نییە جوانتر بێت لە نەوەی ئادەم). (تفسير ابن عثيمين- جزء عم) لاپەڕە (٢٥٣).

وتەی: (لَقَدْ خَلَقْنَا ٱلْإِنسَٰنَ فِيٓ أَحْسَنِ تَقْوِيمٖ)، ئاماژەیە بۆ ئەوە مرۆڤ فیترەتی لەسەر خێرە، سروشتی وایە سوود و چاکەی بۆ نەفسی خۆی دەوێت، وە ئەوەشی پێ ناخۆشە کە گومانی بۆی دەچێت باطلە یان بەهیلاکی دەبات، خێر و کردەوەی باشی خۆش دەوێت، بۆیە دەیبینی دڵ خۆش دەبێت بە دادپەروەری و ئینساف، بۆیە چاکە و خێری بۆ کەسانی تر دەوێت و مامەڵەی جوان دەکات و غیرە دەیگرێت لەسەر لاوازەکان و ستەمی پێ خۆش نییە. (تفسير ابن عاشور) (٣٠/٤٢٦).

سەبارەت بە وەڵامی پرسیارەکە کە هەندێک کەس هەن شێوەیان جوان نییە و کەم ئەندامن، دەڵێین:

١ـ مەبەستی ئایەتەکە ئەوەیە شێوەی مرۆڤ لە شێوەی هەموو دروستکراوێک جوانترە و سروشتی جوانتر و باشترە، کە دوو دەست و دوو قاچی هەیە و شێوەیەکی هەیە جیاوازە لە شێوەی ئاژەڵ و دروستکراوی تر، هەروەها فیترەت و هەست و عەقل و بیرکردنەوەی جیاوازە لە دروستکراوەکانی تر ئەگەر چی کەم ئەندامیش بێت یان شێوەی زۆر جوانیش نەبێ.

٢ـ مەبەستی ئایەتەکە ئەوەیە بەشێوەیەکی گشتی مرۆڤ شێوەی جوانە و ڕێک و پێکە نەک هەمووی، کەواتە هەیە شێوەی زۆر جوان نییە  یان کەم ئەندامە ئەمەش بۆ تاقیکردنەوەیە.