دەقی وەڵام:

وەڵام: زانایان دەڵێن نابێت تف بکەیتە پێش خۆت یان لای ڕاست لەناو نوێژ، بەڵکو تف دەکرێتە لای چەپ ژێرەوەی قاچ.

عَنْ أَنَسٍ رضي اللە عنە قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ﷺ): (إِذَا كَانَ أَحَدُكُمْ فِي الصَّلاةِ فَإِنَّهُ يُنَاجِي رَبَّهُ فَلا يَبْصُقَنَّ بَيْنَ يَدَيْهِ وَلا عَنْ يَمِينِهِ، وَلَكِنْ عَنْ شِمَالِهِ تَحْتَ قَدَمِهِ). أخرجە البخاري (١٢١٤)، ومسلم (٥٥١).

واتە: لە ئەنەس دەگێڕنەوە خوا لێی ڕازی بێت دەفەرمووێت: پێغەمبەر (ﷺ) دەفەرمووێت: (ئەگەر یەکێک لە ئێوە لەناو نوێژدا بوو، ئەوە قسە لەگەڵ خوای خۆی دەکات، کەوابوو تف مەکە لەبەردەم خۆت یان لای ڕاست، بەڵکو تف بکە لای چەپی خۆی لەژێر قاچی).

لەم فەرموودەیە باسی ئەوە نەکراوە بۆچی نابێت تف لەبەردەم خۆت بکەیت یان لای ڕاست، بەڵام فەرموودەی تر هاتووە باسی کردووە چونکە خوای گەورە لەنێوان کەسەکە و قیبلە دایە، وە لای ڕاستیش فریشتەی لێیە.

ڕیوایەت هاتووە دەفەرمووێت: (فإن ربە بینە وبین القبلە). رواە البخاري (٤٠٥)، (٤١٧).

وە فەرموودەی ابن عمر هاتووە دەفەرمووێت: (فإن اللە قبل وجهه إذا صلی).

وە فەرموودەی ئەبو هوڕەیڕە دەفەرمووێت: (ولا عن یمینە فإن عن یمینە ملکا). رواە البخاري (٤١٦).

سەبارەت بە لای چەپ دەبێت لای چەپی بەتال بێت و هیچ نوێژ خوێنی لە لای چەپ نەبێت، بەڵگە:

عن طارق بن عبداللە المحاربي رضي اللە عنە قال: قال رسول اللە (ﷺ): (إذا قام أحدکم ألی الصلاة أو إذا صلی أحدکم فلا یبزق أمامە، ولا عن یمینە، ولکن تلقاء یسارە إن کان فارغا أو تحت قدمە). أخرجە أبو داود (٤٧٨)، والترمذي (٥٧١)، والنسائي (٢/٥٢)، وقال الترمذي: (هذا حدیث حسن صحیح)، ولم یذکر الترمذي: إن کان فارغا.

وورد في هذا الحدیث الترمذي زیادة: (ولکن خلفك أو تلقاء شمالك أو تحت قدمك الیسری)، وقد أنکر الإمام أحمد هذە اللفظة في هذا الحدیث وهي قولە: (ولکن خلفك) قال في "المسند" (٤٥/١٩٧)، لم یقل وکیع ولا عبدالرزاق: وابصق خلفك).

هەندێک زانا ئەم فەرموودەیە دەکەنە بەڵگە فریشتەی لای ڕاست باشترە لە فریشتەی لای چەپ، چونکە ئاماژەی بۆ ئەوە کردووە تف بکرێتە لای چەپ ژێرەوە قاچ، بەڵام ئەگەر تف لەژێر قاچی چەپ کرا ڕووەو فریشتە تف نەکراوە.

عبداللە بن عبدالرحمن آل بسام خوا بیپارێزێت دەفەرمووێت: (ئەگەر وترا چۆ دەبێت تف بکرێتە لای چەپ فریشتەی لێ یە؟

وەڵام خواش زاناترە ئەمەیە:

أ- نوێژ خوێن نابێت تف بکات لەناو نوێژ مەگەر پێویست بکات، پێویستی وا دەکات ڕێگە بدرێت بە مەکروهەکان.

ب- لای ڕاست باشترە لە لای چەپ، لای ڕاست بۆ شتی پاک و بەڕێزە، لای چەپ بۆ شتی پیس و بە بێزە.

ج- فریشتەی لای ڕاست باشترە لە فریشتەی لای چەپ.

د- شارع ئاماژەی بۆ ئەوە کردووە تف بکرێتە ژێر قاچی چەپ، ئەم تف کردنە ڕووەو فریشتەکە نییە، بەڵکو تفی لەژێر قاچی دەکات، موسلمان تەقوای خوا دەکات بەپێی توانا). توضیح الأحکام (٢/٦٩).