دەقی وەڵام:

وەلام // دەبێت مرۆڤ چاو و گوێ و ئەندامەکانی تری لاشەی خۆی بپارێزێت لە حەڕام ، وە ئەسل لە ڕۆژوو ئەوەیە پارێزەر بێت بۆ ڕۆژووگر لە حەڕام و شەھوەت .

زۆربەی زانایان دەلێن ئەگەر بیر بۆ مرۆڤ بێت و نەتوانێت لایبدات ئەوا ڕۆژووی نەشکاوە ، بەڵام ئەگەر بەدوای بیرکردنەوە بڕوات بە ئەنقەست بۆ ئەوەی مەنی بێتە خوارەوە ئەوە ڕۆژووی شکاوە ، ئەو کات ھیچ جیاوازی نییە لە نێوان ئەمە و نەزەر کردن بۆ ئەوەی مەنی بێتە خوارەوە ، زۆربەی زانایان دەلێن بە ئەنقەست نەزەر کردن بۆ ئەوەی مەنی بێتە خوار ڕۆژوو دەشکێت ، وە تەنھا ڕۆژوو گرتنەوەی لەسەرە و کەفارەت دانی لەسەر نییە ، چونکە کەفارەت دان تایبەتە بە جووت بوون لە مانگی ڕەمەزان .

لە الموسوعة الفقهية باس كراوه دەلێت : (( حنفی و شافعی بۆ ئەوە چوون کە ھاتنە خوارەوەی مەنی و مەزی بە نەزەرکردن و بیرکردنەوە ڕۆژوو ناشکێنێت ، وتەی ڕاستی شافعییەکان ئەوەیە ئەگەر زیادەڕەوی بکات لە نەزەر یان نەزەر دووبارە بکاتەوە مەنی بێتە خوارەوە ڕۆژووی پووچ دەبێت .

مالکی و حنابلە بۆ ئەوە چوون کە نەزەر کردنی بەردەوام ڕۆژوو دەشکێنێت ، چونکە ھاتنەخوارەوەی مەنی یە بە خۆشی پێ بردن دەتوانێت خۆی لێ بپارێزێت .

بەلام ھاتنەخوارەوەی مەنی بە بیرکردنەوە ڕۆژوو دەشکێنێت لە لای مالکیەکان ، وە لای حنابلە ڕۆژوو ناشکێنێت چونکە ناتوانی خۆتی لێ بپارێزی )) " الموسوعة الفقهية " ( 26 / 267 ) :

ابن عثيمين ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( ئەگەر مرۆڤ بیری لە جووت بوون کردەوە و بە ڕۆژوو بوو ، وە مەنی بێتە خوارەوە بێ ئەوەی ھیچ شتێک بکات و دەستی لێ بدات ، بەلکو تەنھا بیرکردنەوە بێت ڕۆژووەکەی بەمە ناشکێت ، نە لە مانگی ڕەمەزان و بێجگە لە ڕەمەزان ، چونکە بیرکردنەوە لە دڵ تەنھا وەسواسە بەسەر دڵدا دێت ، پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : " خوای گەورە لە ئومەتی من خۆش بووە و لەسەری حساب ناکات بەوەی کە بەسەر دڵیاندا دێت ھەتا نەیان کردۆتە کردەوە یان قسە " بەلام ئەگەر جوولەی لەگەڵ بوو وەک یاری کردن بە شوێنی شەھوەت یان ماچ کردنی خێزانی خۆت ھەتا مەنی دێتە خوارەوە ئەوە ڕۆژووی دەشکێت بەمەیان . )) مجموع فتاوى و رسائل الشيخ محمد صالح العثيمين المجلد التاسع عشر - كتاب مفسدات الصيام.

ابن باز ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( ھەر کەسێک بیر بکاتەوە و مەنی بێتە خوارەوە یان لەخەودا مەنی بێتە خوارەوە ڕۆژووی پووچ نەبووە ، وە خۆ شۆردنی لەش گرانی لەسەرە ، لەبەر وتەی پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت کاتێک أم سلیم پرسیاری لێ کرد : ژن خۆشۆردنی لەسەرە ئەگەر لە خەودا تووشی لەش گرانی بوو ؟ فەرمووی : " بەلێ ئەگەر ئاوی بینی "

پیاویش بەم شێوەیە ھەمان حوکمی ھەیە ، وە لەبەر وتە پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : " ئاو لە ئاوە ، واتە بە ھاتنە خوارەوەی ئاو خۆشۆردن واجب دەبێت " سەبارەت بە ڕۆژووەکەی دروستە ، چونکە تووش بوون بە لەش گرانی بە ویستی خۆی نییە ، ھەورەھا بیر کردنەوەش لەوانەیە کە خوای گەورە لێی خۆش بووە لەبەر وتەی " خوای گەورە لە ئومەتی من خۆش بووە و لەسەری حساب ناکات ئەوەی بەسەر دلی دادێت ھەتا نەی کردۆتە قسە یان کردەوە )) فتاوی ابن باز ج١ لاپەڕە ٢٤٣

ابن قدامة ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( ئەگەر ماچ بکات مەنی بێتە خوارەوە ئەوا ڕۆژووی دەشکێت بێ ئەوەی جیاوازی ھەبێت لە نێوان زانایان ئەوەی ئێمە بزانین )) المغني (4/361) .

پوختەی وەلامی زانایان :

(١) زۆربەی زانایان دەلێن بە بیر کرنەوە لە جووت بوون ئەگەر مەنی دەرچوو بێ ئەوەی دەست لە شوێنی شەھوەت بدات ڕۆژووی ناشکێت کە ئەمە وتەی ڕاستە .

(٢) ئەگەر بەدوای بیرکردنەوە بڕوات بە ئەنقەست بۆ ئەوەی مەنی دەربچێت ئەوا ڕۆژووی شکاوە .

(٣) ھەموو زانایان یەک دەنگن لەخەودا ئەگەر مەنی بێتە خوارەوە ڕۆژووی نەشکاوە بەلکو تەنھا خۆشۆردنی لەسەرە .

(٤) ھەندێک زانا دەلێن مەنی ھاتنەخوارەوە بەھۆی نەزەر کردن بە ئەنقەست ڕۆژوو دەشکێت ، باشتر ڕۆژوو بگریتەوە .

(٥) بیر کردنەوە لە جووت بوون ئەگەر جوولەی لەگەڵ بوو ئەوا ڕۆژووی شکاوە دەبێت بگرێتەوە و کەفارەتی لەسەر نییە .

(٦) ئەگەر خێزانی خۆت ماچ بکەیت مەنی بێتە خوارەوە ئەوا ڕۆژوو دەشکێت .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ