دەقی وەڵام:

وەلام // جیاوازی ھەیە لە نێوان زانایان سەبارەت بە حیجامە ئایا ڕۆژوو دەشکێنێت یان نە دوو وتە ھەیە :

یەکەم // زۆربەی زانایان دەلێن حیجامە ڕۆژوو ناشکێنێت ، کە ئەمە وتەی ابوحنیفە ، و مالک ، و شافعی ، ابن حزم ، بخاری ، ........ ھتد ، بەلگە :

(١) عن ابن عباس رضى الله عنه : أن النبي صلى الله عليه وسلم احْتَجَم و هو محرم ، واحتجنا وهو صائم . رواه الخلوي (١٩٣٨) ، واته : پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت حیجامەی کردووە لە ئیحرامدا بووە ، وە حیجامەی کردووە بە ڕۆژوو بووە .

(٢) عن أنس بن مالك قال : أول ما كُرهت الحجامة للصائم أن جعفر بن أبي طالب احتجم وهو صائم ، فمر به النبي صلي الله عليه وسلم فقال : (( أفطر هذان )) ثم رخّص النبي بعد في الحجامة للصائم ، وكان أنس يحتجم وهو صائم . رواه الدارقطني وقواه

واتە : یەکەم نەھی کردن لە حیجامە بۆ ڕۆژووگر جعفەری کوڕی ابى طالب بوو حیجامەی کرد بەڕۆژوو بوو ، پێغەمبەر بەلای دا تێپەڕی ووتی : (( ڕۆژووی ئەم دووانە شکاوە )) پاشان ڕوخسەتی دا بۆ حیجامە کردن بۆ ڕۆژووگر ، ئەنەس حیجامەی دەکرد بە ڕۆژوو بوو .

(٣) عن ابی سعید الخدری قال : (( رخص رسول الله صلى الله عليه وسلم في القبلة للصائم ، ورخص في الحجامة )) اخرجه النسائي ، وابن خزيمة ، و صححه الالباني في الإرواء

واته : پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت ڕوخسەتی داوە بۆ ڕۆژووگر ماچ بکات ، وە ڕوخسەتی داوە بۆ حیجامە .

دووەم // ھەندێک زانا دەلێن حیجامە ڕۆژوو دەشکێنێت ، کە ئەمە وتەی احمد ، وتەیەکە لە وتەکانی شافعی ، و ابن منذر ، وابن خزيمة ، وابن تیمییە ، ابن قیم ، ابن عثيمين ، ...... ھتد ، بەلگە :

(١)عن شداد بن أوس : أن النبي صلى الله عليه وسلم أتى على رجل بالبقيع وهو يحتجم في رمضان فقال : (( أفطر الحاجم والمحجوم )) رواه الخمسة إلا الترمذي وصححه أحمد وابن خزيمة وابن حبان

واتە : پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت ھاتە لای پیاوێک لە گۆرستانی بەقیع حیجامەی دەکرد لە مانگی ڕەمەزاندا ووتی : (( ئەوەی حیجامە دەکات و ئەوەی حیجامەی بۆ کراوە ڕۆژووی شکاوە ))

وتەی راست وتەی زۆربەی زانایانە کە حیجامە ڕۆژوو ناشکێنێت ، سەبارەت بە خوێن دان بە نەخۆش جیاوازییەکە بۆ حیجامە دەگەڕێتەوە ، ئەوانەی دەلێن حیجامە ڕۆژوو ناشکێنێت دەلێن خوێن دان بە نەخۆش ڕۆژوو ناشکێنێت ، بەلام ئەوانەی دەلێن حیجامە ڕۆژوو دەشکێت دەلێن خوێن دان بە نەخۆش ئەگەر زۆر بێت ڕۆژوو دەشکێنێت .

ابن عثيمين رەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( ئایا خوێن بەخشین ڕۆژوو دەشکێنێت یان نە ؟ ئێمە دەلێین : ئەگەر خوێنەکە زۆر بێت کاریگەری لەسەر ھەبێت وەک کاریگەری حیجامە ڕۆژوو دەشکێت .

ئەو کات دەلێین ئایا دروستە ڕۆژووت بەتال بکەیت یان نە بۆ خوێن بەخشین ؟

تەفسیلی تێدایە : ئەگەر ڕۆژووی سونەت بوو ھیچی تێدا نییە و دروستە ، لەبەر ئەوەی دروستە مرۆڤ ڕۆژووی سونەت بەتال بکات ، ئەگەر ڕۆژووی واجب بێت نابێت خوێن ببەخشیت ، ئیلا ئەگەر دکتۆر بلێت ئەگەر خوێن نەبەخشیت بەم نەخۆشە دەمرێت ، ..... )) شرح بلوغ المرام ج ٧ لاپەڕە ٢٠٨

دەرچوونی خوێن لە برین جا لە دەم بێت یان بێجگە لە دەم ڕۆژوو ناشکێنێت ئەگەر قووتی نەدات جا چ زۆر بێت یان کەم ، چونکە بێ ویستی مرۆڤ دەرچووە .

پوختەی وەلامی زانایان :

(١) زۆربەی زانایان دەلێن حیجامە ڕۆژوو ناشکێنێت کە ئەمە وتەی ڕاستە .

(٢) خوێن بەخشین بە نەخۆش ڕۆژوو ناشکێنێت .

(٣) دەرچوونی خوێن لە برین جا لە دەم بێت یان بێجگە لە دەم ڕۆژوو ناشکێنێت ئەگەر قووتی نەدات ، جا چ زۆر بێت یان کەم بێت چونکە بێ ویستی مرۆڤ دەرچووە .

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ