دەقی وەڵام:

وەڵام: (المزايدة): ئەوەیە پیاو دەنگی بەرز دەکاتەوە لەسەر کەل و پەلەکەی خۆی یان کەسێک لە جێگای خۆی دادەنێت بۆ دەنگ بەرزکردنەوە تا لەسەر کۆتا کەس دەوەستێت کە نرخی زیاد کردووە و دەیکڕێت و دەیبات. (المبسوط) للسرخسي (١٥/٦٦)، (القوانين الفقهية) لابن جزي لاپەڕە (١٧٥).

هەر چوار مەزهەبەکان یەک دەنگن کە (المزايدة) دروستە، بەڵگە: ١ـ عن جابرِ بنِ عبدِ اللهِ رَضِي اللهُ عنهما: (أنَّ رجُلًا أعتَقَ غُلامًا له عن دُبُرٍ، فاحتاجَ، فأخَذَه النَّبيُّ (ﷺ)، فقال: مَن يَشتريهِ منِّي؟ فاشْتراهُ نُعَيمُ بنُ عبدِ اللهِ بكذا وكذا، فدَفَعه إليه). أخرجه البخاري (٢١٤١) واللفظ له، ومسلم (٩٩٧).

ڕووی کردنە بەڵگە: پێغەمبەری خوا (ﷺ) عرضی کرد بۆ ئەوەی زیادەی پێ بدەن، پێی خۆش بوو زۆرترین نرخی پێ بدرێت. (شرح صحيح البخاري) لابن بطال (٦/ ٢٦٩).

٢ـ موسڵمانان بەردەوام ئەم جۆرەی کڕین و فرۆشتنەیان کردووە لە بازاڕەکانیان بە زیاد کردن. (المغني) لابن قدامة (٤/١٦١)، (كشَّاف القناع) للبهوتي (٣/١٨٣).

جیاوازی نێوان (المزايدة) و (الشراء على شراء أخيه) یان (السوم على سوم أخيه):

(المزايدة): زیاد کردنی نرخە پێش کڕینی کەل و پەلەکە.

(الشراء على شراء أخيه): کڕین بەسەر کڕینی برا دوای عەقد و پێش لێک جیابوونەوە لە مەجلس یان لە کاتێ (خيار الشرط)، (السوم على سوم أخيه)، دوای ڕێککەوتنە لەسەر کەل و پەلەکە و پێش عەقد کردنە.

زانایان دەڵێن (المزايدة) دوو مەرجی هەیە:

١ـ نابێت نییەتی زیان گەیاندنی هەبێت بە هیچ کەسێک.

٢ـ ئەوەی زیاد دەکات یان زیاتری پێ دەدات دەبێت نییەتی کڕینی هەبێت ئەگەرنا دەبێت بە (نجش)، کە ئەمەش حەڕامە.