پرسیار // مانای ئەم فەرموودەیە چییە کە دەفەرمووێت : (( نَهَى أن يُصلِّي الرجلُ مُختصِرًا )) ؟
وەلام // عن أبي هُرَيرةَ رَضِيَ اللهُ عَنْه، أنَّ النبيَّ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم : (( نَهَى أن يُصلِّي الرجلُ مُختصِرًا )) رواە البخاری (١٢١٩) ، و مسلم (٣٤٥٨) .
واتە : پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت نەھی کردووە لەوەی نوێژ بکەیت و دەستەکانت لەسەر لا تەنیشتت دابنێی .
جیاوازی ھەیە لە نێوان زانایان سەبارەت بە مانای ئەم فەرموودەیە " مختصرا " چەند وتە ھەیە :
یەکەم // زۆربەی زانایان دەلێن واتە نەھی کردووە لەوەی کە دەستەکانت لەسەر تەنیشتت دابنێی لەناو نوێژ ، کە ئەمە وتەی ھەر چوار مەزھەبەکانە .
دووەم // ھەندێک زانای تر دەلێن نەھی کردووە نوێژ بە کورتی بکەیت ، وەک : خوێندنەوەی یەک ئایەت یان دوو ئایەت لە کۆتای سورەت کە بەس بێت بۆ ھەموو سورەت .
سێیەم // ھەندێک زانای تر دەلێن نەھی کراوە لەوەی کەسێک ئەو ئایەتە ناخوێنێتەوە کە سوجدەی تێدایە لەناو نوێژ بۆ ئەوەی سوجدەی قورئان خوێندن نەبات .
چوارەم // ھەندێک زانای تر دەلێن نەھی کراوە پاڵ بدەیتەوە بەسەر گۆچان لەناو نوێژ ، وە چەند وتەی تر ھەیە .
وتەی ڕاست وتەی زۆربەی زانایانە و وتەی یەکەمە .
ئیمام النووی ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( جیاوازی ھەیە لەنێوان زانایان ئەوەی ڕاست کە زۆربەی زانایانی زمانەوانی و زانایانی فەرموودەیە لەسەر ئەوەن ، وە ھاوەڵانی ئێمەش لە دەلێن کتابی مەزھەب : مختصر ئەوەیە کە دەستی لەسەر تەنیشت دادەنێت .)) شرح صحیح مسلم ج٥ لاپەڕە ٣٩
حیکمەت لە نەھی کرن لەم کردەوەیە :
یەکەم // ھەندێک زانا دەلێن چونکە ئەمەیان کردەوەی جوولەکەیە ، ھەروەک لە عائیشە نقل کراوە خوا لێی ڕازی بێت .
دووەم // ھەندێک زانای تر دەلێن کردەوەی شەیتانە کاتێک لە بەھەشت ھاتە خوارەوە بەم شێوە بوو .
سێیەم // ھەندێک زانای تر دەلێن کردەوەی موشریکەکانە .
چوارەم // ھەندێک زانای تر دەلێن حیکمەت دیار نییە و تعبودییە .
ھەر چوار مەزھەبەکان یەک دەنگن لەسەر ئەوەی کە باش نییە دەستەکانت لەسەر تەنیشتت دابنێی لەناو نوێژ چونکە :
(١) پێچەوانەی فەرموودەیە کە پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت نەھی کردووە .
(٢) ئەم دەست لەسەر تەنیشت دانانە دەبێتە ھۆکار کە لەناو نوێژ دەستەکانت لەسەر یەک دانەنێیت کاتی قورئان خوێندنەوە .
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ