دەقی وەڵام:

وەلام // جیاوازی هەیە لە نێوان زانایان ئایا رۆژووی دروستە یان نە دوو وتە هەیە : یەكەم / زۆربەی زانایان دەلێن لە بیر بكات بە رۆژووە خواردن بخوات رۆژووی دروستە ، بەلگە : (۱) عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ، قَالَ : رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : (( مَنْ نَسِيَ وَهُوَ صَائِمٌ فَأَكَلَ أَوْ شَرِبَ فَلْيُتِمَّ صَوْمَهُ ، فَإِنَّمَا أَطْعَمَهُ اللَّهُ وَسَقَاهُ )) متفق علیە واتە : هەركەسێک لەبیری نەبووە بەرۆژووە خواردن یان خواردنەوەی خوارد با رۆژووی تەواو بكات ، چونكە خوا خواردن و خواردنەوەی داوەتێ . لەم فەرموودەیەدا دەلێت با ڕۆژووەکەی تەواو بكات واتە رۆژووەكەی نەشكاوە . (۲) وللحاكم ((مَنْ أَفْطَرَ فِي شَهْر رَمَضَان نَاسِيًا فَلَا قَضَاء عَلَيْهِ وَلا كَفَّارَة ))واتە : هەر كەسێک رۆژوو بشكێنێت لە رەمەزان لە بیری نەبوو نە رۆژوو گرتنەوەی لەسەرە نەكەفارەت . دووەم //هەندێك زانا دەلێن خواردن و خواردنەوە بە لەبیركردن كە بەرۆژووە رۆژووەکەی دەشكێنێت ، كە ئەمە وتەی مالک ، و ربیعە ، و ابن ابی لیلی ، ...... هتد ، بەلگە : (۱) با ڕۆژووەکەی تەواو بکات مەبەست پێی ئەوەیە کە ڕۆژووەکەی شکاوە . ووتەی راست ووتەی زۆربەی زانایانە كە رۆژووەكەی تەواوە ، وە هیچ جیاوازی نی یە لە نێوان رۆژووی واجب و سونەت وە ڕۆژووی ڕەمەزان و كەفارەت و نەزر . ئیمام شافعی ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( رۆژوو گر ئەگەر خواردن یان خواردنەوە بخوات لە ڕەمەزاندا یان رۆژووی نەزر یان رۆژووی كەفارەت یان هەر رۆژوویەكی تر واجب یان سونەت لەبیری نەبوو رۆژووەكەی دروستە و كەفارەت نادات )) الأم ج۲ لاپەڕە ۷٥ زانایان دەلێن هەر كەسێك رۆژووگرێکی بینی شت دەخوات لەرۆژی رەمەزان لە بیری نەبوو واجبە لە سەری ئاگاداری بكاتەوە و بە بیری بهێنێتەوە چونكە ئەوە لە بابەتی فەرمان كردن بە چاكە و نەهی كردن لە خراپەیە ، شت خواردن لە رەمەزان دا شتێکی خراپە ئەوەی لە بیری نەبوو عوزری هەیە و دەبێت بەبیری بهێنرێتەوە . هەروەها رۆژووگر ئەگەر سەری خۆی بشوات یان ئاو لە دەم و لوتی وەربدات ئاو بچێتە خوارەوە بێ ویستی ئەوا رۆژووی دروستە . ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( ((ٲکل أو شرب)) مەبەستی ئەوە نی یە ئیلا خواردن و خواردنەوە بێت بە لەبیر كردن رۆژوو ناشكێنێت ، بەلكو ئەو دووانەی باس كردووە وەك نموونە ، نموونەی بە خواردن و خواردنەوەی هێناوە چونكە مروڤ زیاتر لە هەموو شتێک زیاتر پێوستی پێیەتی لە شتی تر ،...... ئەوەی شت دەخوات لە بيری نە بێت هەركاتێک بەبیری هاتەوە دەبێت لە دەمی فرێ بدات دروست نی یە قوتی بدات .. روژوی ئەوكەسەی لەبيری كردووە خواردنی خواردوە هیچ لە پاداشتی رۆژووی كەم نابێت بە بەلگە وتەی پێغەمبەر درودو سەلامی خوای لەسەر بێت دەفەرموێت : (( با رۆژووەكە تەواو بكات )) تەواو كردنی رۆژوو بەلگەیە كە رۆژووەكە تەواو و پاداشتی كەم نەبووە سوپاس بو خوای گەورە لەسەر نیعمەتەكانی )) شرح بلوغ المرام ج ۷ لاپەرە۲۲۱_۲۲۷ پوختەی وەلامی زانایان دەلێت : (۱) زانایان دەلێن هەر كەسێک لە بیری نەبوو خواردن یان خواردنەوەی خوارد ئەوا رۆژووەكەی دروستە تەواوی دەكات نە گرتنەوەی لە سەرە نە كەفارەت (۲) هەر كەسێک رۆژووگرێکی بينی شت بخوات لە ڕۆژی رەمەزان لە بیری نەبوو واجبە لەسەری ئاگادار بكرێتەوە . (۳) هەر كەسێک لە بیری نەبوو خواردن یان خواردنەوەی خوارد ئەوا پا داشتی رۆژووەکەی كەم نابێت . (٤) هەر كەسێک ئاگادار كراوە یان بە بیری هاتەوە واجبە خواردنی دەمی فرێ بدات ئەگەر بخوات دوای بە بیرهاتنەوە رۆژووی بەتالە . ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ