دەقی وەڵام:

وەلام // زانایان دەلێن نابێت پیاو دڵ پیس بێت و نابێت گومانی خراپ بە ئافرەت ببات و نابێت بێ بەلگە کێشە دروست بکات و ئابڕۆی ئافرەت ببات ، وە نەمانی کچێنی کچ ئەم بە ھۆی ھۆکارانەیە :

یەکەم / لەوانیە کچێنی کچ لاچوو بێت بە ھۆی یاری کردنی کچ بە نەفسی خۆی یان ھۆی تر بێجگە لە فاحیشە .

دووەم / لەوانەیە کچێنی کچ لاچوو بێت بەھۆی فاحیشە بەلام زۆری لێی کراوە .

سێیەم / لەوانەیە کچێنی کچ لاچوو بێت بەھۆی فاحیشە بە ئارەزووی خۆی بەلام تەوبەی کردووە .

ابن باز ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( ئەگەر ئافرەت وتی کچێنیم لاچوووە بێ ئەوەی تووشی فاحیشە ببم ، ئەوا ھیچی لەسەر نییە ، یان ئەگەر ئافرەت بلێت بەھۆی زینا بووە بەلام دەستیان بەسەرم داگرت یان زۆریم لێکراو پێم خۆش نەبوو ، ھەروەھا ئەمەش زیانی نییە ، یان ئەگەر بلێت من تەوبەم کردووە و پەشیمان بوومەتەوە ئەمەی کردووە لە حالەتی ساویکاتی و نەزانین بووە پاشان تەوبەی کردووە و پەشیمان بووە ، ئەوە زیانی نییە و نابێت ئابڕۆی ببردرێت و بەلکو دەبێت دایپۆشێت ، ئەگەر پیاو گومانی بەزۆری بۆ ئەوە چوو ڕاستگۆیە و بەردەوام دەبێت ئەوا با بیھێلێتەوە لە لای خۆی ، ئەگەر نا ئەوا تەلاقی بدە لەگەڵ دایپۆشین ، ئەوە دیار نەخات کە ھۆکاری فیتنە و شەڕ بێت )) "فتاوى الشيخ ابن باز" (20/286- 287). 

عبدالرحمن البراك دەفەرمووێت : (( نابێت بۆ ئەو برایە سوێند بخوات لەسەر شتێک زانستی پێ نەبێت ، لەسەر ئەوانەش کە سوێندیان خواردووە لەسەر شتی وەک ئەمانە کە زانستیان نییە نەیان بینیووە لەسەریانە تەوبە بکەن و بگەڕێنەوە بۆ لای خوا ، چونکە سوێندیان خواردووە لەسەر شتێک زانستیان نییە ، ئەوەی دەتوانێت سوێند بخوات پیاوەکەیەتی ، واجبە لەسەری دایپۆشێت و ئاشکرایی نەکات و ئابڕۆیی نەبات ، بزانە لاچوونی کچێنی مەرج نییە ئیلا بە زینا بێت ، کچێنی لادەچێت بە چەند ھۆکارێک بێجگە لە جووت بوون . ))

ابن تیمییە ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەمووێت : (( ئەگەر یەکیک لە ژن و پیاو مەرجێکی دانا وەک مال و جوانی و کچێنی شتی تری وەک ئەمانە ، ئەوا بۆی ھەیە فسخ بکات عەقدی زەواج ئەگەر مەرجی تیا نەبوو ، کە ئەمە ڕاستی احمد و شافعی و رووکەشی وتەی مالکە ، وە وتەی ھەیە کە ناتوانێت فسخ بکات ئیلا بۆ ئازادی و دین . )) "مجموع الفتاوى " ( 29 / 175 ) .

ابن قیم ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( ئەگەر مەرجی دانا کچ بێت دوای کچ نەبوو بۆی ھەیە فسخ بکات .

ئەگەر پێش چوونە لای بێت ئەوا مارەی بۆ ئافرەت نییە ، وە ئەگەر دوای چوونە لای بێت ئەوا مارەی بۆی ھەیە .... )) "زاد المعاد " ( 5 / 184 ، 185 ) .

ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( ئەوەی زانراو بێت لای زانایان :

(١) ئەگەر مرۆڤ کچێک مارە بکات لەبەر ئەوەی کچە و مەرجی دانەناوە کە دەبێت کچ بێت ، ئەوە سەرپشکی بۆی نییە و ناتوانێت فسخ بکات ، چونکە کچێنی لادەچێت بە یاری کردنی ئافرەت بە نەفسی خۆی یان لادەچێت بە زینا کردن بە زۆری ، مادەم ئەم ئەگەرە ھەیە بۆ پیاو نییە عەقدی زەواج فسخ بکات ئەگەر کچ دەرنەچوو .

(٢) بەلام ئەگەر مەرجی دانا کچ بێت دوای کچ دەرنەچوو ئەوا بۆی ھەیە فسخ بکات . )) " لقاءات الباب المفتوح " ( 67 / السؤال رقم 13 ) .

پوخـــتـــــەی وەلامی زانـــــــایـــــــان :

(١) نابێت گومانی خراپ بە ئافرەت ببەیت و بە بێ بەلگە نابێت ئابڕۆی ببەیت ئەگەر خۆیش دان بنێت دەبێت دایپۆشی .

(٢) ئەگەر پیاو مەرج دابنێ بە مەرجی کچ دوای کچ دەرنەچوو ئەوا بۆی ھەیە فسخ بکات .

(٣) ئەگەر پیاو مەرجی دانەنا بە مەرجی کچ ئەوا بۆی نییە فسخ بکات .

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ