دەقی وەڵام:

وەلام // زانایان دەلێن هەر ئاژەلێک زیانی بۆ مرۆڤ هەبێت یان مرۆڤ ئازار بدات دروستە بیکوژیت .

زانایان اللجنة الدائمة دەلێن : (( هیچی تێدا نییە پشیلە بکوژیت ئەگەر مرۆڤ ئازار بدات ، یان نەخۆش بێت ، ئەگەر نەتوانی لێی ڕزگار ببیت ئیلا بە کوشتن نەبێت . )) فتاوی اللجنة الدائمة ج۲٦ لاپەڕە ۱۹۰

ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت سەبارەت بە کوشتنی پشیلە بە ژەهر کە کۆتر دەخوات دەفەرمووێت : (( ..... ئەو پشیلەی هێرش دەکاتە سەر کۆتر دروستە بیانکوژیت یان بە چەک یان بە ژەهر ، بەلام دەبێت ئاگادار بیت لە ژەهر ئاژەلی تر نەیخوات و بمرێت ، بەلکو دەبێت ئەو ژەهره لە شوێنێک دابنرێت تەنها پشیلە بخوات ، ئەگەر پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت ڕێگەی دابێت بۆ کوشتنی مرۆڤێک ئەگەر هێرش بکات سەرت لەبەر ماڵ یان نەفس ، وە لانەچێت ئیلا بە کوشتن نەبێت ، ئەی چی دەلێی بۆ ئاژەل کە حورمەتی مرۆڤ گەورەترە لە هی ئاژەڵ . ))

خاوەنی تحفة المحتاج دەفەرمووێت : (( عز بن عبدالسلام پێی دروست بوو پشیلە بکوژیت ئەگەر ئازار دانی لە عادەت دەرچوو یان دووبارە بووە . ))

مرداوی ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( دروستە پشیلە بکوژیت ئەگەر گۆشت بخوات یان شتی تری هاوشێوەی ئەمانە ، کە ئەمە وتەی ڕاستە . )) الانصاف

کەواتە دروستە پشیلە بکوژیت بەلام ئەگەر هیچ ڕێگایەک نەبوو بۆ ڕزگار بوون لە زیان و ئازاری ئیلا بە کوشتن نەبێت .

زانایان دەلێن پشیلە کوشتن ئەم سێ حالەتانەن :

حالەتی یەکەم // کەسێک پشیلە دەکوژێت ویستی کوشتنی نەبووە (واتە بێ ئەنقەست ) ، ئەمەیان تاوانبار نابێت و هیچ کەفارەتی لەسەری نییە ، بەلگە :

(۱) خوای گەورە دەفەرمووێت : (( وَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ فِيمَا أَخْطَأْتُمْ بِهِ (٥) )) الأحزاب ، واتە : هیچ گوناهێکتان ناگاتێ لەوەی کە بەهەلە کردووتانە .

حالەتی دووەم // کەسێک پشیلە دەکوژێت بە ئەنقەست چونکە زیانی بۆی هەیە ، ئەمەیان دروستە .

حالەتی سێیەم // کەسێک پشیلە دەکوژێت بە ئەنقەست بێ ئەوەی زیانی هەبێت ئەمەیان حەڕامە و دەبێت تەوبە بکات ، وە هیچ کەفارەت دان لەسەری نییە .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ