دەقی وەڵام:

وەلام // زانایان دەلێن خەلکی بەھەشت لەسەرجوانترین شێوەدان ، لاشەیان مووی نییە ، بەلگە :

عَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : (( يَدْخُلُ أَهْلُ الْجَنَّةِ الْجَنَّةَ جُرْدًا مُرْدًا مُكَحَّلِينَ أَبْنَاءَ ثَلاثِينَ أَوْ ثَلاثٍ وَثَلاثِينَ سَنَةً )) رواە الترمذي (2468) ، والحديث صححه الألباني في صحيح الترمذي .

واتە : خەلکی بەھەشت دەچنە بەھەشت لاشەیان مووی نییە و ڕیشیان نییە و چاویان ڕەشە و گەنجن لە تەمەنی سی سالی دان یان سی و سێ سالی دان .

والأجرد : واتەی ئەوەی ھیچ مووی لەسەر لاشەی نییە .

والأمرد : ئەوەی ڕیشی نییە .

ڕوایەت ھاتووە دەفەرمووێت : لە تەمەنی سی و سێ سالیدان .

چەند ڕوایەت ھاتوون کە تەنھا ئیبراھیم یان ئادەم یان موسی یان ئەبوبکر یان ھاڕون ڕیشیان ھەیە لە بەھەشت ، بەلام ئەم ڕیوایەتانە ھەموویان لاوازن .

ئەوەی سەیر بێت خەلکانێک ئەم فەرموودەیە دەکەنە بەلگە کە دروستە ڕیشی خۆت بتاشی ، چونکە خەلکی بەھەشت ڕیشیان نییە .

سەبارەت بەڕیش زانایان دەلێن دوو حالەت هەیە :

حالەتی یەکەم : ڕیش کورت کردن ، واتە تەنها کورتی دەکەی نای تاشی و وە ڕیشێکی کورتت هەیە ، ئەمەیان جیاوازی هەیە :

(ٲ) هەندێک زانا دەلێن حەڕامە دەستی لێ بدەیت و نابێت کورتیش بکەی .

ابن باز ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( واجبە ڕیش بهێلیتەوە و کورتی نەکەیت و دەستی لێ نەدەیت بۆ کورت کردن .

ئەوەی نقل کراوە رواە الترمذی یه کە پێغەمبەر سەلامی خوای لێ بێت لە پانی و درێژی ڕیشی هەندێک کورتی کردۆتەوە ئەم فەرموودەیە پووچە لای زانایان .

کەواتە نابێت پەیوەست بیت بە فەروودەیەکی پووج کە ڕاست نییە ، وە نابێت ڕوخسەت بێتە دان لەبەر وتەی هەندێک زانا ، چونکە سونەت حوکم دەکات لەسەر هەمووان . )) مجموعە فتاوی ابن باز ج۱۰ لاپەڕە ۹٥ـــ۹۷

ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( کورت کردنی ڕیش پێچەوانەی فەرمانی پێغەمبەرە سەلامی خوای لێ بێت له وتەکەی : (( وفروا اللحی )) ، (( ٲعفوا اللحی )) ، (( ٲرخوا للحی )) هەر کەسێک بییەوێت شوێن فەرمانی پێغەمبەر بکەوێت ، وە شوێن ڕێنمووی بکەوێت با ڕیشی دەست کاری نەکات و کورتی نەکات ، .....)) مجموعە فتاوی ابن عثیمین ج۱۱ لاپەڕە ٨۲

(ب) هەندێک زانا دەلێن دروستە کورتی بکەیت ، لەبەر ئەوەی فەرموودە هاتوون وە له هاوەلان هاتووە ، وە ئەگەر کورتیش بکەی ڕیشی هەر هەیە فەرموودەتت جێ بەجێ کردووە .

دەتوانی لەبەر هەندێک فەرموودە اثر و لەسەر وتەی هەندێک زانا بلێی بەرفراوانی تێدایە وە زۆر جیاوازە لەگەل کەسێک ڕیشی بتاشێت .

حالەتی دووەم : ڕیش تاشین زۆربەی زانایان دەلێن حەڕامە ڕیش بتاشی و واجبە ڕیشت هەبێت ، بەلکو هەندێک زانا ئیجماع نقل دەکەن کە ڕیش تاشین حەڕامە ، بەلگە :

(۱) عن ابن عمر رضی الله عنه عن النبی صلی الله علیه وسلم قال : (( خالفوا المشرکین ، وفروا اللحی ، وٲحفوا الشوارب . )) رواە البخاری (٥٨۹۲) ، و مسلم (۲٥۹) ، واتە : پێچەوانەی موشریکەکان بکەن ، ڕشتان بهێلنەوە وسێملتان کورت بکەن .

لەم فەرموودەیە فەرمان کراوە بە هێشتەوەی ڕیش و پێچەوانەی موشریکەکان کردن .

(۲) هەروەها ڕیش تاشین خۆ چوواندنە بە ئافرەت .

ابن حزم ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : ئیجماع هەیە کە سمێل کورت کردن و ڕیش هێشتنەوە واجبە .

ابن تیمییە ڕەحمەتی خوای لێ دەفەرمووێت : قورئان و سونەت و ئیجماع بەلگەیە لەسەر فەرمان کردن بەوەی کە پێچەوانەی موشریک بکەیت نەهی کردن لەوەی کە خۆت بچوێنی بە ئەوان .

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ