دەقی وەڵام:

وەڵام // جیاوازی ھەیە لەنێوان زانایان سەبارەت بە عەرەق " خمر " پاکە یان پیسە ، دوو وتە ھەیە :

یەکەم : زۆربەی زانایان بۆ ئەوە چوون کە عەرەق پیسە ، کە ئەمە وتەی ھەر چوار مەزھبەکانە حەنەفی ، مالکی ، شافعی ، حنابلە ، و ابنُ حَزمٍ ، و تەیەکە لە وتەکانی ظاھرییەکان ، و ابن تیمییە ، و محمد الأمین الشنقطی ، ابن بازە ، بەڵگە :

(١) خوای گەورە دەفەرمووێت : (( إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأنْصَابُ وَالأزْلامُ رِجْسٌ فاجتنبوە لعلکم تفلحون )) [ المائدة : 90 ] .

واتە : ئەی ئەوانەی ئیمانتان ھێناوە بە تەئکید عەرەق و قومار بازیی و کاغەزی یانصیب و ئەو بەردەوی حەیوانی بتەکانی لەسەر سەردەبڕێ بۆ بتەکان ، فالگرتنەوە بۆ دەرکەوتنی بارێکی چاک یان خراپ ، ئەمانە گشتیان پیسن و لەکاری شەیتانن ، دەسا ئێوە خۆتان لێ دووربگرن ، تا بەڵکو لە دونیا و قیامەتدا ڕزگار و بەختەوەر بن .

ڕووی کردنە بەڵگە :

(أ) خوای گەورە وەسفی کردووە بە رجس ، رجس واتە پیس .

(ب) وتەی : (( فاجتنبوە )) ئەمە بەڵگەیە دەبێت خۆتی لێ بەدوور بگریت بە ھەموو شێوەیەک .

(٢) خوای گەورە دەفەرمووێت : (( وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا )) [الإنسان : 21 ] .

واتە : پەروەردگاریان شەڕابێکی پاک و پوخت و خاوێنیان پێ دەنۆشێ .

ئەگەر عەرەقی دونیا پاک بوایا خوای گەورە وەک منەت باسی پاکی عەرەقی بەھەشتی نەدەکرد ، ماناکەی وایە عەرەقی دونیا پیسە .

(٣) عن أبي ثَعلبةَ الخُشَنيِّ : (( أنَّه سأل رسولَ اللهِ صلَّى الله عليه وسلَّم قال : إنَّا نُجاوِرُ أهلَ الكتابِ ، وهم يطبُخونَ في قُدورِهم الخِنزيرَ ، ويشربونَ في آنِيَتِهم الخَمرَ ، فقال رسولُ الله صلى الله عليه وسلَّم: إنْ وَجَدْتُم غيرَها فكُلوا فيها واشْرَبوا ، وإن لم تَجِدوا غيرَها فارحَضوها بالماءِ وكُلوا واشرَبوا ))

ڕووی کردنە بەڵگە :

(أ) پیسی عەرەق لای ھاوەڵان زانراو بووە ، لەبەر ئەوە ئەبو ثەعلەبە پرسیاری مخرجی کرد .

(ب) ئەگەر عەرەق پیس نەبوایا پێغەمبەر درود و سەلامی خوای لێ بێت فەرمانی نەدەکرد بە شۆردنی قاپ و قاچاغ .

(٤) ھاوەڵان عەرەقیان ڕشتووە دوای حەڕام کردن ، ئەگەر پاک بوایا فەرمانی پێ دەکرد فڕێ مەدەن ، بەکاری بھێنن بۆ پاککرنەوە یان حاجەتی تر .

دووەم : ھەندێک زانا بۆ ئەوە چوون عەرەق پاکە ، کە ئەمە وتەی داودَ الظاهريِّ ، ربيعةُ ، واللَّيثُ بنُ سَعدٍ ، والمُزَنيُّ ، والشوكانيُّ ، والألبانيُّ ، وابنُ عُثيمينە ، بەڵگە :

(١) ئەصل وایە ھەموو شتێک پاکە ئیلا بەڵگە ھاتبێت بۆ پیسی ، ھیچ بەڵگەی ڕوون و ئاشکرا نەھاتوون بۆ ئەوە کە عەرەق پیس بێت .

(٢) فەرموودە ھاتووە دوای حەڕام کردنی عەرەق ھاوەڵان عەرەقیان ڕشتووە ، ئەمە بەڵگەیە عەرەق پاکە لە دوو ڕووەوە :

(أ) ئەگەر پیس بوایا ئەوە فەرمانی دەکرد ئەو گۆزەی عەرەقی تێدایە بشوات .

(ب) ئەگەر پیس بوایا پێغەمبەر درود و سەلامی خوای لێ بێت ڕێگری دەکرد لەوەی عەرەق بڕێژرێتە ناو بازاڕ و کۆلانەکانی شاری مەدینە ، چونکە ڕێگری کراوە لەوەی پیسایی فڕێ بدەیتە سەر ڕێگای خەڵک .

(٣) ڕاستە وەسفی عەرەق کراوە بە رجس ، بەڵام رجس لێرە معنوییە " واتە : نابەرجەستەیە " .

باشتر وایە خۆت بەدوور بگریت لە عەرەق ئەگەر بەر جل و بەرگ یان لاشە کەوت بشۆیت بۆ نوێژ .

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

Www.ferdaws.net