حوکمی لادانی پیسایی بۆ نوێژ ؟
وەڵام // زۆربەی زانایان بۆ ئەوە چوون کە لادانی پیسایی مەرجە بۆ دروستی نوێژ ، کە ئەمە وتەی ڕاستە .
ابن رشد دەفەرمووێت : (( جیاوازی ھەیە لە نێوان زانایان ئایا ئەوەی باسکراوە بۆ لادانی پیسایی واجبە یان سونەتە ؟
(١) ھەندێک دەڵێن لادانی پیسایی واجبە ، کە ئەمە وتەی ئەبو حەنیفە و شافعی یە .
(٢) ھەندێکی تر دەڵێن لادانی پیسایی سونەتێکی جەخت لێکراوە نەک واجب .
(٣) ھەندێک دەڵێن واجبە ئەگەر لەبیرت بێت ، وە لادەچێت بە لەبیرکردن ، ئەم ھەردوو وتەیەی کۆتایی لە ئیمام مالک و ھاوەڵانی نقل کراوە .
ھۆکاری جیاوازییەکە لەسەر ئەم بابەتە بۆ سێ شت دەگەڕێتەوە :
یەکەم : جیاوازیان ھەیە سەبارەت بە وتەی خوای گەورە دەفەرمووێت : (( وثیابك فطر )) [ المدثر : ٤ ] ، ئایا ئەمە باسی حەقیقەتە یام مجازە ؟
دووەم : پێچەوانەی ئاثار بۆ واجبی .
سێیەم : جیاوازییان لە ئەمر و نەھی ھاتووە لعلة معقولة الغنى ، ئایا ئەو عیلەتەی زانراوە ئەمر و نەھی قەرینە نقلی دەکات لە واجبی بۆ سونەت ، وە لە حەڕامی بۆ کەڕاھەت ؟ یان قەرینە نییە ؟ ....
وتەی خوای گەورە : (( وثیابك فطھر )) [ المدثر : ٤ ] ، ئەوانەی دەڵێن واجبە لادانی پیسای دەڵێن ثیاب مەبەست پێی جل و بەرگە ، ئەوانی تر دەڵێن ثیاب وەک کنایە بەکار ھاتووە بۆ دڵ و نابێتە بەڵگە .
سەبارەت بە ئاثاری پێچەوانەی یەکتر فەرموودەی خاوەنی دوو گۆڕەکان : (( إنهما ليعذبان ، وما يعذبان في كبير ؛ أما أحدهما فكان لا يستنزه من بوله )) ، ظاهری فەرموودەکە داوای ئەوە دەکات کە واجب بێت ، چونکە سزادانی نییە ئیلا بۆ تەرک کردنی واجب ، سەبارەت بە پێچەوانەی ئەمە فەرموودە جێگیر بووە : (( رمي عليه وهو في الصلاة سلا جزور بالدم والفرث فلم يقطع الصلاة )) ظاهری فەرموودەکە ئەگەر لادانی پیسایی واجب بوایا وەک واجبی پاک و خاوێنی بۆ بێ نوێژ " واتە دەست نوێژ و خۆشۆردن " ئەوا نوێژی دەبڕی ، لەوانە نقل کراوە پێغەمبەر درود و سەلامی خوای لێ بێت لە ناو نوێژێک لە نوێژەکان بوو ، نەعلەکانی فڕێدا ، خەڵکیش نەعلەکانیان فڕێدا ، ئینکاری خەڵکەکەی کرد ، فەرمووی : (( من لەبەر ئەوە نەعلەکانم داکەند چونکە جبریل خەبەری بە من دا پیسایی پێوە نووساوە . )) ظاهری فەرموودەکە ئەوە دەگەیەنێت ئەگەر واجب بوایا نوێژی تەواو نەدەکرد . )) بداية المجتهد ونهاية المقتصد ج١ لاپەڕە ٦٣ - ٦٤
ابن بطال ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( فەرموودەی ئەسما ئەصلە لای زانایان بۆ شۆردنی پیسایی لە جل وبەرگ . )) شرح ابن بطال ج١ لاپەڕە ٤٣٥ -٤٣٦
ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : ((لادانی پیسای بەو جل و بەرگەی نوێژی پێوە دەکەیت مەرج بۆ دروستی نوێژ ، لەبەر وتەی : " ثم تصلي فيه " ، ظاهری فەرموودەکە ئەوە دەگەیەنێت ناتوانی نوێژ بکەیت ھەتا ئەوە دەکەیت ئەوە پێغەمبەر درود و سەلامی خوای لێ بێت باسی کردووە . )) فیح ذي الجلال والإكرام ج١ لاپەڕە ٢٢٣
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
Www.ferdaws.net